openscience

Όλοι μπορούν πλέον να έχουν στη διάθεσή τους χάρτες της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του εδάφους και των υδάτων σε πραγματικό χρόνο, χάρις στο ερευνητικό έργο INTAMAP, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Στο πλαίσιο του INTAMAP αναπτύχθηκε ανοικτό λογισμικό για τον σχεδιασμό χαρτών που απεικονίζουν όχι μόνο την ακριβή θέση ρυπασμένων περιοχών, αλλά και την προέλευση και την κατεύθυνση της ρύπανσης. Έχοντας τις πληροφορίες αυτές, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να αποφασίζουν ταχύτερα σχετικά με τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της πηγής της ρύπανσης και οι πολίτες να την αποφεύγουν. Στο έργο αυτό, που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ με 1,8 εκατ. ευρώ περίπου, απασχολήθηκαν ερευνητές από την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ελλάδα (Εργαστήριο Γεωστατιστικής, Πολυτεχνείο Κρήτης), τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας στον τομέα των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων της Ευρώπης αποτελεί βασικό στοιχείο του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη που εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Μάιο του 2010.

Η Neelie Kroes, Ευρωπαία επίτροπος και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αρμοδιότητα για το ψηφιακό θεματολόγιο, δήλωσε: «Το έργο INTAMAP είναι καλό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η έρευνα μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της καθημερινής ζωής στην Ευρώπη. Οι χάρτες της ρύπανσης σε πραγματικό χρόνο μπορούν να αποτελέσουν καίριας σημασίας εργαλείο για τις αρμόδιες αρχές, ώστε να εντοπίζουν τις πηγές ρύπανσης και να προσδιορίζουν την καλύτερη μέθοδο αντιμετώπισής της. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους πολίτες να αποφεύγουν επεισόδια ρύπανσης, όπως η αιθαλομίχλη.»

Μέχρι σήμερα, σε περίπτωση διαρροής πετρελαίου στα ευρωπαϊκά ύδατα, ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί με μετρήσεις η ακριβής έκταση που είχε πληγεί από τη ρύπανση, συχνά όμως, δεν ήταν σαφής ο βαθμός ρύπανσης ή η προέλευσή της. Χωρίς τις πληροφορίες αυτές, ήταν δύσκολο για τις αρμόδιες αρχές να αντιδράσουν άμεσα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ρύπανσης. Για παράδειγμα, οι αποφάσεις σχετικά με την επιλογή του χρόνου εκκένωσης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης βασίζονταν σε στοιχεία που συγκεντρώνουν σχετικά ολιγάριθμοι σταθμοί παρακολούθησης, οι οποίοι, λόγω κόστους, καλύπτουν μόνο λίγα σημεία ρύπανσης. Χωρίς στοιχεία για τα επίπεδα ρύπανσης μεταξύ των σταθμών, οι πολιτικοί ιθύνοντες δεν μπορούν να διαμορφώσουν πλήρη εικόνα για την έκταση του προβλήματος της ρύπανσης.

Οι ερευνητές του έργου INTAMAP ανέπτυξαν λογισμικό που χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα μετρήσεων εκτελούμενων σε συγκεκριμένες τοποθεσίες για να σχεδιάσει επιγραμμικό χάρτη ισοπληθών, στον οποίο απεικονίζεται η συγκέντρωση των ρύπων με επικαιροποίηση σε πραγματικό χρόνο. Με τη βοήθεια των λεγόμενων «μεθόδων παρεμβολής», ο χάρτης αυτός δείχνει τι συμβαίνει μεταξύ των σημείων μέτρησης και, συνεπώς, παρέχει ακριβέστερη εικόνα της κατάστασης. Επειδή, μερικές φορές, αυτό απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα επεξεργασίας δεδομένων, το λογισμικό INTAMAP εξετάζει πόσο χρόνο διαθέτει ώστε να κρίνει αν πρέπει να χρησιμοποιήσει τις ακριβέστερες τεχνικές παρεμβολής για να σχεδιάσει λεπτομερέστατο χάρτη ή αν χρειάζεται ταχύτερος και λιγότερο πολύπλοκος υπολογισμός, από τον οποίο θα προκύψει μια κατά προσέγγιση εικόνα. Το ανοικτό λογισμικό συνδέεται με τον έξω κόσμο μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών. Το σύστημα δέχεται, λόγου χάριν, ανεπεξέργαστα δεδομένα που δημοσιεύονται στο Διαδίκτυο, χρησιμοποιώντας ανοικτά πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί από τον οργανισμό Open Geospatial Consortium (OGC). Μετά την επεξεργασία των δεδομένων, διαδικτυακές υπηρεσίες που επίσης ανταποκρίνονται στα πρότυπα OGC μπορούν να σχεδιάσουν αυτόματα χάρτες, να τους απεικονίσουν στο Διαδίκτυο και να τους επικαιροποιούν ανάλογα με τις ανάγκες.

Εφαρμογές

Τα επίπεδα σωματιδίων που οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση αστικής και βιομηχανικής προέλευσης, λόγου χάριν, μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τοποθεσιών που τις χωρίζει μικρή απόσταση. Επομένως, κάποιος που πηγαίνει στη δουλειά του με ποδήλατο μπορεί να εμπιστευτεί το σύστημα INTAMAP για να υπολογίζει τη μέση έκθεσή του σε ρύπους και να συγκρίνει διαφορετικά δρομολόγια. Η γερμανική αρχή ακτινοπροστασίας (Bundesamt für Strahlenschutz) χρησιμοποιεί το INTAMAP για την απεικόνιση των ωριαίων τιμών πυρηνικής ακτινοβολίας γ που παρέχει η ευρωπαϊκή πλατφόρμα ανταλλαγής δεδομένων ακτινοβολίας (EURDEP).