openscience

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε τον ετήσιο πίνακα αποτελεσμάτων για βιομηχανικές επενδύσεις Έρευνας και Ανάπτυξης, καθώς και το νέο πίνακα των αποτελεσμάτων καινοτομίας στην ΕΕ. Στην πρώτη περίπτωση, η συνολική αίσθηση είναι ότι οι κορυφαίες ευρωπαϊκές εταιρείες περικόπτουν τις επενδύσεις σε μικρότερο βαθμό από τις αμερικανικές ανταγωνιστικές τους, η Ευρώπη όμως υστερεί ακόμη πολύ: στη διάρκεια του 2009, πρωτοπόρες εταιρείες της ΕΕ μείωσαν τις επενδύσεις σε Ε&Α πολύ λιγότερο από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ, παρά τα παρόμοια ποσοστά πτώσης των πωλήσεων (περίπου 10%) και υψηλότερα ποσοστά πτώσης των κερδών (13,0% έναντι 1,4%). Σε καίριους τομείς υψηλής τεχνολογίας, οι επιδόσεις των ευρωπαϊκών εταιρειών στην Ε&Α είναι αδύναμες. Για παράδειγμα, οι αμερικανικές εταιρείες του πίνακα αποτελεσμάτων επένδυσαν πέντε φορές περισσότερα κεφάλαια από τις αντίστοιχες της ΕΕ σε Ε&Α με αντικείμενο τους ημιαγωγούς, τέσσερις φορές περισσότερο σε Ε&Α λογισμικού και οκτώ φορές περισσότερο στη βιοτεχνολογία, ενώ οι ιαπωνικές εταιρείες διατήρησαν το επίπεδο επενδύσεων σε Ε&Α παρά την ισχυρή πτώση των πωλήσεων (περίπου 10%) και των κερδών (88,2%).

Μείζονες εταιρείες που έχουν την έδρα τους σε ορισμένες ασιατικές χώρες συνέχισαν να εμφανίζουν τα υψηλά ποσοστά ανάπτυξης Ε&Α των προηγουμένων ετών, π.χ. η Κίνα (άνοδος κατά 40,0%), η Ινδία (27,3%), το Χονγκ Κονγκ (14,8%), η Νότια Κορέα (9,1%) και η Ταϊβάν (3,1%). Οι ελβετικές εταιρείες, και αυτές αύξησαν τις επενδύσεις σε Ε&Α (2,5%). Παρά την κρίση, η κλαδική σύνθεση των επενδύσεων Ε&Α παγκοσμίως παρέμεινε σε γενικές γραμμές η ίδια. Για τις αμερικανικές εταιρείες, οι κλάδοι υψηλής έντασης Ε&Α, όπως η φαρμακοβιομηχανία ή οι υπηρεσίες πληροφορικής, συμβάλλουν με ποσοστό άνω των δύο τρίτων στις συνολικές δαπάνες Ε&Α. Αντίθετα, για τις ευρωπαϊκές και τις ιαπωνικές εταιρείες, κυριαρχούν οι κλάδοι μεσαίας-υψηλής έντασης Ε&Α (για παράδειγμα η αυτοκινητοβιομηχανία ή ο κλάδος ηλεκτρονικών), ενώ οι κλάδοι υψηλής έντασης Ε&Α αντιπροσωπεύουν μόλις το ένα τρίτο περίπου των συνολικών επενδύσεων.

Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, μόνο πέντε εταιρίες συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο με τις 1000 πιο δραστήριες στον τομέα των επενδύσεων σε Ε&Α. Πιο συγκεκριμένα, η φαρμακευτική εταιρία Pharmathen βρίσκεται στη θέση 369, με επενδύσεις 32.16 εκατ. ευρώ κατά το 2009, αυξάνοντας αυτόν τον αριθμό κατά 7.3% σε σχέση με το 2008, η Intralot στη θέση 391 (29.23 εκατ. ευρώ, +115.3%), η κατασκευαστική Ελλάκτωρ στη θέση 516 (17.96, +517.1%) και οι εταιρίες πληροφορικής Epsilon Net (θέση 949) και MLS Multimedia (θέση 957) με επενδύσεις κοντά στα 5 εκατ. ευρώ.

Στον τομέα της καινοτομίας, η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των «μετρίως καινοτόμων» κρατών-μελών (moderate innovators), με επιδόσεις κοντά και κυρίως κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ-27, μαζί με την Τσεχία, την Ουγγαρία, τον Πολωνία, τη Σλοβακία, τη Μάλτα, την Πορτογαλία, και παραδόξως, την Ισπανία και την Ιταλία. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, αν και η Μάλτα και η Πορτογαλία ανήκουν σε αυτήν την ομάδα, παρουσιάζουν τους μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης στην καινοτομία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, μαζί με κράτη όπως η Φινλανδία και η Γερμανία.

Στην πενταετία που λαμβάνεται υπόψιν για την έκθεση της Ευρωπαϊκής καινοτομίας, οι αριθμοί για την Ελλάδα υπερέχουν αισθητά του μέσου όρου της ΕΕ-27 μόνο σε ό,τι αφορά στις επιστημονικές δημοσιεύσεις (165% του μέσου όρου), το ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που χρησιμοποιεί οργανωτικές και προωθητικές καινοτομίες (131%) και το ποσοστό των πωλήσεων στη δραστηριότητα των νέων καινοτόμων εταιριών που προσεγγίζει το διπλάσιο του Ευρωπαϊκού μέσου όρου (ΕΕ-27).

Ένας από τους τομείς στους οποίους η χώρα μας υστερεί δραματικά είναι τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια (venture capitals), όπου οι επιδόσεις είναι στο 9% του μέσου όρου – από την άλλη, οι ισχνές επιδόσεις οδηγούν και τις μικρότερες αυξήσεις να εμφανίζονται σαν μεγάλα ποσοστά, δίνοντας αύξηση που πλησιάζει το 50% ετησίως. Αντίστοιχα, οι δημόσιες επενδύσεις στην Ε&Α είναι σχεδόν στο μισό του μέσου όρου, με σταθερές τάσεις, και οι ιδιωτικές στο 13% με ελαφρές τάσεις μείωσης. Η Ελλάδα υστερεί δραματικά και στην παραγωγή νέων ιδεών που κατατίθενται για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (11% του μέσου όρου), ενώ τα κέρδη των Ελλήνων από την παραχώρηση πνευματικών τους δικαιωμάτων σε εταιρίες στο εξωτερικό είναι ακόμα μικρότερα (7%). Γενικά πάντως οι Έλληνες, αν και λαμβάνουν κάποιο πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ποσοστό πάνω από 80% του μέσου όρου, αποφεύγουν τις διδακτορικές σπουδές, ακολουθώντας τες στο 57% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, αλλά οι επιδόσεις τους σε αυτές είναι αξιοσημείωτες και μάλιστα με ισχυρά αυξητικές τάσεις (+10.2% ετησίως στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και +6.7% στην αναγνώριση αυτών των δημοσιεύσεων).