openscience

Ο ρόλος της άσκησης στην διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και της καλής υγείας φαίνεται δεδομένος. Ωστόσο, ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η έλλειψη χρόνου αποτελούν σύνηθες εμπόδιο στην τακτική άσκηση. Παράλληλα, η άποψη ότι η άσκηση ανοίγει την όρεξη αποτελεί συχνή δικαιολογία όσων θέλουν να την αποφύγουν! Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα και τι αποδεικνύουν οι σχετικές έρευνες; Η Δρ. Μαρία Μαράκη, Διαιτολόγος, και Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια στο Εργαστήριο Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας, του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας και Διατροφής, στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο διερευνά το ρόλο της άσκησης στην πρόληψη της παχυσαρκίας και την αποθήκευση του λίπους.

Ο δρόμος του... λίπους

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αυξημένη φυσική δραστηριότητα φαίνεται ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της παχυσαρκίας καθώς μπορεί να προλάβει την αύξηση του σωματικού βάρους, είτε άμεσα αυξάνοντας την ενεργειακή δαπάνη (πόσες θερμίδες καίμε), είτε έμμεσα ρυθμίζοντας την όρεξη και την ενεργειακή πρόσληψη (πόσες θερμίδες λαμβάνουμε). Παράλληλα, βελτιώνει δείκτες υγείας όπως είναι η μεταγευματική λιπαιμία, ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων. Μεταγευματική λιπαιμία ονομάζεται η αύξηση των επιπέδων του λίπους στο αίμα μας μετά από ένα γεύμα. Στα περισσότερα γεύματα υπάρχει μικρό ή μεγάλο ποσοστό λίπους, το οποίο μετά την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών θα περάσει στο αίμα. Το που θα διοχετευτεί το λίπος αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την υγεία μας. Το λίπος μπορεί να αποθηκευθεί στις κάτω λιπoαποθήκες του σώματος, μία καλή επιλογή, όσο και αν ακούγεται παράδοξο. Αντίθετα το λίπος που αποθηκεύεται στην κοιλιά μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βλαβερό για την υγεία καθώς επηρεάζει ζωτικά όργανα που βρίσκονται εκεί. Το λίπος που “κάθεται” στις αρτηρίες επίσης είναι πολύ επικίνδυνο. Η πιο ωφέλιμη εναλλακτική, ωστόσο, είναι η άμεση χρησιμοποίηση του λίπους για παροχή ενέργειας. Περισσότερη ενέργεια φυσικά χρειάζεσαι όταν κάνεις περισσότερη δραστηριότητα ή άσκηση.

Πώς γίνεται η έρευνα;

Αυτή την περίοδο δύο σχετικές κλινικές μελέτες διεξάγονται στο Εργαστήριο Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του Χαροκοπείου.
Η μια μελέτη αφορά νορμοβαρείς (με φυσιολογικό σωματικό βάρος), υγιείς, άνδρες και περιλαμβάνει 4 στάδια. Αφού μελετηθεί το ιατρικό ιστορικό των ανθρώπων που θέλουν να συμμετάσχουν στην έρευνα, οι άνθρωποι αυτοί απαντούν κάποιες βασικές ερωτήσεις που αφορούν στον τρόπο ζωής τους (διατροφή, άσκηση κ.λπ.). Κατόπιν, οι ερευνητές κάνουν τις προκαταρκτικές μετρήσεις όπως μέτρηση βασικού μεταβολισμού, μέτρηση της σύστασης του σώματος (δηλ. τι ποσοστό λίπους υπάρχει και σε ποιές περιοχές του σώματος) και της αερόβιας ικανότητας δηλαδή της αντοχής του ατόμου, ώστε να μπορούν να προσδιορίσουν την ένταση της άσκησης που θα κάνει στο κυρίως μέρος της έρευνας. Στο δεύτερο στάδιο οι εθελοντές περνούν οκτώ ώρες στο εργαστήριο. Στη διάρκεια αυτών των ωρών είναι «συνδεδεμένοι» με φλεβοκαθετήρα (ώστε να παίρνουν ενδείξεις οι ερευνητές από το αίμα καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας) και απλά κάθονται, βλέπουν ταινίες, σερφάρουν στο διαδίκτυο και τρώνε. Τις δύο από τις τρεις φορές που θα περάσουν την ημέρα τους εκεί, θα ασκηθούν.

Η άλλη μελέτη αφορά νορμοβαρείς αλλά και υπέρβαρες, γυναίκες και περιλαμβάνει 2 στάδια. Αφού μελετηθεί το ιατρικό ιστορικό των εθελοντριών, πραγματοποιούνται παρόμοιες προκαταρτικές μετρήσεις με αυτές που προαναφέρθηκαν για τους άνδρες εθελοντές. Κατόπιν ζητείται από τις εθελόντριες να ακολουθήσουν συγκεκριμένο διαιτολόγιο βάση των τροφικών προτιμήσεων, των συνηθειών και των αναγκών τους, και να μετρούν με ειδική συσκευή που θα τους δοθεί τα επίπεδα λιπιδίων τους πριν και μετά το κάθε γεύμα, για τέσσερεις συνεχόμενες ημέρες. Το απόγευμα της δεύτερης από αυτές τις ημέρες θα ασκηθούν στο εργαστήριο.

Τι είδους άσκηση περιλαμβάνει η έρευνα;

Στη μελέτη στους άνδρες, η άσκηση περιλαμβάνει χαλαρό περπάτημα για μισή ώρα ή ένα καινούριο πρωτόκολλο άσκησης που φαίνεται να έχει πολύ καλά αποτελέσματα στην υγεία. Το πρωτόκολλο 10-20-30, ή εναλλασσόμενης έντασης ή HIT (high intensity interval exercise), όπως ονομάζεται, περιλαμβάνει εναλλαγές της έντασης της άσκησης, π.χ. αργό περπάτημα για 30 δευτερόλεπτα, περπάτημα μέτριας έντασης για 20 δευτερόλεπτα, ενώ ακολουθούν μόνο 10 δευτερόλεπτα γρήγορο τρέξιμο. Η άσκηση αυτού του τύπου έχει το πλεονέκτημα ότι η άσκηση υψηλής έντασης δεν διαρκεί πολύ ώστε να κουραστεί ο εθελοντής. Ωστόσο, και στην χαμηλή ένταση ο μεταβολισμός συνεχίζει να λειτουργεί σχεδόν όπως στην υψηλή. Μάλιστα, οι εθελοντές δηλώνουν ότι τους φαίνεται πιο εύκολη! Οι ασκήσεις τέτοιου τύπου φαίνεται ότι βελτιώνουν τη φυσική κατάσταση και αντοχή με πιο γρήγορο και εύκολο ρυθμό. Παράλληλα, υπάρχουν σημαντικά οφέλη στην λειτουργία της καρδιάς και στην αρτηριακή πίεση.
Στη μελέτη στις γυναίκες, η άσκηση περιλαμβάνει μέτριο περπάτημα για τόση ώρα ώστε η κάθε εθελόντρια να «κάψει» 500 χιλιοθερμίδες (kcal). Από προηγούμενες μελέτες φαίνεται ότι αυτό είναι το κατώφλι πάνω από το οποίο παρουσιάζονται σημαντικά οφέλη στη διαχείριση του λίπους που τρώμε, δηλαδή μειώνεται η μεταγευματική λιπαιμία που αναφέραμε παραπάνω. Παράλληλα, υπάρχουν και άλλα σημαντικά οφέλη στην λειτουργία του οργανισμού, όπως στην αρτηριακή πίεση και στη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης.

Τι αναζητούν οι ερευνητές;

Και στις δύο μελέτες οι ερευνητές θέλουν να διαλευκάνουν το ρόλο της άσκησης στη διαχείριση του λίπους που τρώμε. Πιο συγκεκριμένα, στη μελέτη στους άνδρες οι ερευνητές θέλουν να συγκρίνουν τα δύο είδη άσκησης, ώστε να καταλήξουν ποια είναι πιο ωφέλιμη για την υγεία. Στη μελέτη στις γυναίκες, οι ερευνητές θέλουν να εξετάσουν τα αποτελέσματα του συνδυασμού άσκησης και κατάλληλης διατροφής. Όταν υπάρχουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων για τις πρώτες ομάδες που εξετάζονται, οι ερευνητές θα μελετήσουν την επίδραση της άσκησης και σε ανθρώπους που πάσχουν από διάφορες παθήσεις.

Τι όφελος έχει κανείς να συμμετάσχει σε μια από αυτές τις μελέτες; Και από τις δύο μελέτες οι εθελοντές/τριες λαμβάνουν πολύ ενδιαφέροντα και «μοναδικά» αποτελέσματα, όπως για τα παρακάτω:

• μεταβολικός ρυθμός ηρεμίας και άσκησης, δηλαδή μαθαίνουν πόσες θερμίδες «καίνε» κατά την ηρεμία και όταν ασκούνται
• μεταβολισμός κατά την ηρεμία και κατά την άσκηση, δηλαδή μαθαίνουν τί «καίνε», πχ λίπος ή γλυκογόνο κατά την ηρεμία και όταν ασκούνται
• αερόβια ικανότητα, δηλαδή μαθαίνουν αν η φυσική τους κατάσταση και η αερόβια αντοχή τους είναι σε καλό επίπεδο.
• ποσοστό λίπους σώματος & οστική πυκνότητα σώματος με μια από τις πιο εγκεκριμένες μεθόδους, που υπάρχει μόνο σε ερευνητικά κέντρα και νοσηλευτικά ιδρύματα
• επίπεδα μεταγευματικής λιπαιμίας και γλυκαιμίας, δηλαδή πως διαχειρίζεται ο οργανισμός τους το λίπος και τους υδατάνθρακες της τροφής

Τέλος, κατά τη διάρκεια της μελέτης οι εθελοντές/τριες μπορούν να «αποσπάσουν» πολλές άλλες χρήσιμες πληροφορίες από τους ερευνητές (διαιτολόγοι και γυμναστές) για τη διατροφή και την άσκηση! Και βέβαια δεν ξεχνάμε ότι με τη συμμετοχή στη μελέτη οι εθελοντές/τριες βοηθούν στην εξέλιξη της επιστήμης, και συνεπώς στη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων μας!!!!!

Πώς μπορώ να συμμετάσχω;

Επικοινωνήστε με την ερευνητική ομάδα: Δρ. Μαρία Μαράκη: 210-9549130, mmar@hua.gr, Μαρία Αθανασέλη: 6973335153, ma.athanaseli@gmail.com, Αλεξάνδρα Τσεκουρά: 6936785577, Νίκος Μοσχοβάκος: 6947879791, m.nikos@gmail.com