openscience

Τα Προγράμματα Πλαίσιo (ΠΠ) αποτελούν την κύρια μέθοδο της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της έρευνας στην Ευρώπη. Το έκτο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα (6ο ΠΠ), που ξεκίνησε το 2002 και ολοκληρώθηκε το 2006, στήριξε την ελληνική έρευνα με περίπου 419 εκατ. ευρώ. Η Ελλάδα σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία σε τομείς όπως: "Τεχνολογίες της Κοινωνίας της Πληροφορίας" (περίπου 157 εκατ. ευρώ), "Βιώσιμη Ανάπτυξη, Πλανητική Μεταβολή και Οικοσυστήματα" (πάνω από 59 εκατ. ευρώ), "Νανοτεχνολογίες και Νανοεπιστήμες" (πάνω από 32 εκατ. ευρώ) και "Αεροναυπηγική και Διάστημα" (πάνω από 27 εκατ. ευρώ). Οι έλληνες ερευνητές σημείωσαν επίσης επιτυχία στην εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων για την κατάρτιση στην έρευνα, την εξέλιξη της σταδιοδρομίας και την κινητικότητα μέσω της ενότητας "Ανθρώπινοι Πόροι και Κινητικότητα" (γνωστής και ως "Δράσεις Marie Curie") του προγράμματος "Δόμηση του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας (ΕΧΕ)". Στον τομέα αυτό, 251 συμμετέχοντες έλληνες ερευνητές έλαβαν πάνω από 47 εκατ. ευρώ. Οι ελληνικοί οργανισμοί ήταν επίσης ενεργοί στο συντονισμό και τη συμμετοχή σε προγράμματα του 6ου ΠΠ. Περίπου 2 258 ελληνικοί οργανισμοί συμμετείχαν σε 1500 προγράμματα, 335 από τα οποία επίσης συντονίζονταν από ελληνικούς οργανισμούς.

Το έβδομο Πρόγραμμα-Ππλαίσιο για την Έρευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη (7ο ΠΠ) ξεκίνησε το 2007 και θα ολοκληρωθεί το 2013. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2008 οι ελληνικοί ερευνητικοί οργανισμοί είχαν εξασφαλίσει κοινοτικές εισφορές ύψους περίπου 121 εκατ. ευρώ μέσω του 7ου ΠΠ, σημειώνοντας ιδιαίτερη επιτυχία στα ακόλουθα ερευνητικά πεδία: "Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών" (πάνω από 71 εκατ. ευρώ, σχεδόν 60% των υπογεγραμμένων συμφωνιών επιχορήγησης από 37% που ήταν στο 6ο ΠΠ), "Υγεία" (πάνω από 6 εκατ. ευρώ, 5,6% των συμφωνιών), και "Νανοεπιστήμες, Νανοτεχνολογίες, Υλικά και Νέες Τεχνολογίες Παραγωγής" (πάνω από 4 εκατ. ευρώ, 3,4% των συμφωνιών).

Επιπλέον, εξασφάλισαν σημαντικές χρηματοδοτήσεις μέσω των "Δράσεων Marie Curie" για την κατάρτιση στην έρευνα την εξέλιξη της σταδιοδρομίας και την κινητικότητα των ερευνητών (πάνω από 7 εκατ. ευρώ), της ενότητας "Ερευνητικό Δυναμικό" που προωθεί το ερευνητικό δυναμικό και δυνατότητες στις περιφέρειες σύγκλισης και τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες (πάνω από 6 εκατ. ευρώ), και της ενότητας "Ερευνητικές Υποδομές" οι οποίες βελτιστοποιούν τη χρήση και την ανάπτυξη των καλύτερων και υφιστάμενων υποδομών έρευνας στην Ευρώπη (πάνω από 5 εκατ. ευρώ). Οι Έλληνες έχουν βασικό συντονιστικό ρόλο σε 96 προγράμματα του 7ου ΠΠ, ενώ 448 ελληνικοί οργανισμοί συμμετέχουν σε 303 προγράμματα. Η Ελλάδα χρηματοδοτείται ακόμα και από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» με περισσότερα από 190 εκατ. ευρώ για τη «Δημιουργία και Ανάπτυξη της Καινοτομίας με τη Στήριξη της Έρευνας και της Τεχνολογικής Ανάπτυξης». Επιπλέον, το περιφερειακό πρόγραμμα για την περιφέρεια Αττικής θα χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ με πάνω από 500 εκατ. ευρώ για τον άξονα προτεραιότητας «Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας, της Καινοτομίας και της Ψηφιακής Σύγκλισης». Ο στόχος «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία» επίσης προσφέρει σημαντική στήριξη στην έρευνα και την καινοτομία. Τρία προγράμματα μεταξύ των διασυνοριακών περιφερειών της Ελλάδας στοχεύουν στην έρευνα και συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ): "Νοτιοανατολική Ευρώπη", "Μεσογειακό Πρόγραμμα" και "Ελλάδα-Ιταλία".

Σε ό,τι αφορά πάντως στην ένταση της Έρευνας και Ανάπτυξης, η Ελλάδα είναι εκ των ουραγών της ΕΕ-27, αφού βρίσκεται στην 21η θέση με 0,57%, ενώ επιστήμονες και μηχανικοί απαρτίζουν μόλις το 4,4% του εργατικού δυναμικού (17η θέση). Παράλληλα, η προτελευταία θέση σε ποσοστό επιτυχίας (15,42%) των αιτήσεων για χρηματοδότηση, μάλλον φανερώνει την απελπισία των ερευνητικών φορέων σχετικά με την κρατική χρηματοδότηση και ενίσχυση, η οποία τους αναγκάζει να αναζητούν πιο συχνά από όσο αναλογεί την Ευρωπαϊκή ενίσχυση. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του καθ. Χρ. Ζερεφού, βραβευμένου με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2007 για τη συμβολή του στις επιστημονικές εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) και Προέδρου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, φορέας που σύμφωνα με την τελευταία απόφαση του Υπ. Ανάπτυξης έχει «δραστηριότητα στον τομέα των Κλιματικών Αλλαγών, του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Καταστροφών» ότι όσο βρίσκεται σε αυτήν τη θέση, το «Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ούτε μικραίνει ούτε συρρικνούται».