openscience

Ένα απλοϊκό παιχνίδι που εξασκεί το μυαλό μπορεί να απομακρύνει την κατάθλιψη πριν αυτή εκδηλωθεί, σύμφωνα με μια έρευνα του Ian Gotlib από το Πανεπιστήμιο Stanford σε κορίτσια ηλικίας 10 ως 14 ετών, των οποίων οι μητέρες υποφέρουν από κατάθλιψη. Αυτός ο πληθυσμός θεωρείται ότι βρίσκεται σε υψηλότερο κίνδυνο να βρεθεί στην ίδια θέση, κυρίως λόγω της αναπαραγωγής της συνήθειας να μεγαλοποιούν τις δυσάρεστες πληροφορίες. Αν και κανένα από τα κορίτσια που συμμετείχαν στη μελέτη δεν έχει εμφανίσει κάποιο επεισόδιο κατάθλιψης, ο Gotlib βρήκε ότι ο εγκέφαλός τους παρουσιάζει την ίδια αντίδραση στα αρνητικά ερεθίσματα με αυτόν της μητέρας τους και άλλων ατόμων σε κατάθλιψη.

Ο Gotlib μελετά το αν τα παιδιά αυτά μπορούν να χρησιμοποιήσουν διαδραστικό λογισμικό και υλικό απεικόνισης του εγκεφάλου για να «αναπρογραμματίσουν» τον εγκέφαλό τους ώστε να διαγράψει την αρνητική προδιάθεση. Κατά τη διάρκεια ενός πιλοτικού πειράματος, οκτώ κορίτσια χρησιμοποίησαν μια συσκευή απεικόνισης του εγκεφάλου για να μάθουν πώς να ελέγχουν τη δραστηριότητα σε ένα δίκτυο περιοχών που συσχετίζονται με την κατάθλιψη, όπως το προσαγώγιο, η πρόσθια περιοχή της νήσου και το ραχιαιοπλάγιο τμήμα του προµετωπιαίου λοβού. Το επίπεδο δραστηριότητας σε αυτό το δίκτυο μετρήθηκε με μια εξέταση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) και εμφανιζόταν με τη μορφή ενός θερμομέτρου στην οθόνη που έβλεπαν οι συμμετέχουσες. Στα κορίτσια εμφανίζονταν λυπητερές φωτογραφίες, που θα έπρεπε θεωρητικά να οδηγήσουν σε αύξηση της εμφανιζόμενης "θερμοκρασίας", και αυτά προσπαθούσαν να τη μειώσουν κάνοντας πιο αισιόδοξες σκέψεις – στη συνέχεια, θα έπρεπε να αναπαράγουν αυτήν την πρακτική και στην καθημερινή τους ζωή. Η ομάδα ελέγχου της μελέτης έβλεπε τη "θερμοκρασία" κάποιου άλλου συμμετέχοντα, αντί για τη δική τους, οπότε δεν έμαθαν πώς να ελέγχουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους στην πράξη.

Μια άλλη ομάδα κοριτσιών που συμμετείχε στο πιλοτικό πείραμα εκπαιδεύτηκε με ένα απλό παιχνίδι υπολογιστή. Σε αυτό το παιχνίδι, στην οθόνηγ εμφανιζόταν ένα ζεύγος προσώπων για μερικά δευτερόλεπτα, με το ένα πρόσωπο να έχει ουδέτερη έκφραση και το άλλο να είναι είτε χαρούμενο, είτε λυπημένο. Αμέσως μετά, μια τελεία σκέπαζε το ένα από τα πρόσωπα και τα κορίτσια θα έπρεπε απλά να κάνουν κλικ πάνω στην τελεία. Στην ομάδα ελέγχου, το πρόσωπο που σκέπαζε η τελεία επιλεγόταν τυχαία, ενώ στην ομάδα του πειράματος σκεπαζόταν το πρόσωπο με την θετικότερη έκφραση. Μετά από μια εβδομάδα καθημερινού παιχνιδιού, τα κορίτσια είχαν ουσιαστικά εκπαιδευτεί να αποφεύγουν να κοιτάζουν τα λυπημένα πρόσωπα.

Ο ίδιος ο Gotlib θεώρησε αυτήν την ιδέα τόσο απλοϊκή, ώστε έβαλε στοίχημα με τον Colin MacLeod, ψυχολόγο του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας στο Περθ, ότι δε θα μετέβαλλε τα ψυχολογικά συμπτώματα – αλλά έχασε το στοίχημα! Η έρευνα έδειξε ότι και τα δύο είδη εκπαίδευσης μείωσαν τις σωματικές ενδείξεις που σχετίζονται με το άγχος, όπως οι αλλαγές στο ρυθμό της καρδιάς, της πίεσης του αίματος και τα επίπεδα κορτιζόλης, σαν αντίδραση σε αρνητικά ερεθίσματα. Αυτές οι αντιδράσεις αποτελούν σημαντική ένδειξη για την κατάθλιψη και εξαφανίστηκαν μια εβδομάδα μετά την εκπαίδευση. Αντίστοιχη μείωση παρατηρήθηκε και στις ενδείξεις άμυνας απέναντι στη θέα ενός αρνητικού συναισθήματος, όπως το απότομο κλείσιμο των ματιών, ενώ κάτι τέτοιο δεν παρατηρήθηκε στην ομάδα ελέγχου.

Ο Gotlib προσθέτει πλέον περισσότερους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα εκπαίδευσης και σχεδιάζει να συγκρίνει τη μακροπρόθεσμη πνευματική τους υγεία με ένα παράλληλο πείραμα με 200 κορίτσια, τα μισά από τα οποία έχουν μητέρες σε κατάθλιψη, και τα οποία δε συμμετέχουν στη μελέτη. Τα αποτελέσματα της δουλειάς του ανακοινώθηκαν στην ετήσια συνάντηση της Εταιρίας Έρευνας στην Ψυχοπαθολογία στο Βοστώνη.