openscience

Τη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης στην Ελλάδα, παρουσιάζει νέα έκδοση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Η έκδοση περιλαμβάνει δείκτες για τη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης (E&A) στην Ελλάδα, συγκρίνοντάς τη με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ και φιλοδοξεί να συνεισφέρει με στοιχεία στον σχεδιασμό εθνικών πολιτικών για την ισότητα των φύλων στην έρευνα.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση των επίσημων στατιστικών στοιχείων που παράγει το ΕΚΤ για την Έρευνα & Ανάπτυξη, το 2011 στην Ελλάδα απασχολούνται συνολικά 29.879 γυναίκες σε δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης (ως ερευνήτριες, τεχνικό ή λοιπό προσωπικό υποστήριξης), αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 42,5% του συνολικού δυναμικού Ε&Α. Ο μέσος όρος στην ΕΕ28 είναι 34,8% και η Ελλάδα κατατάσσεται 9η μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Στην κατηγορία των ερευνητών κυριαρχούν οι άνδρες με 63,3% έναντι 36,7% των γυναικών. Οι γυναίκες ερευνήτριες έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή από τους άνδρες στις "Ανθρωπιστικές Επιστήμες" (54,1%), ενώ υψηλό ποσοστό (43%) καταγράφεται και στον τομέα "Ιατρική και Επιστήμες Υγείας". Το φαινόμενο της "γυάλινης οροφής" (glass ceiling), της συσσώρευσης δηλαδή των γυναικών στις χαμηλές βαθμίδες της ιεραρχίας, είναι πραγματικότητα και στην Ελλάδα: τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών υπερτερούν των ανδρών στις χαμηλότερες ακαδημαϊκές βαθμίδες, ενώ στις υψηλότερες βαθμίδες η εικόνα αντιστρέφεται.

Η υποστήριξη της διαμόρφωσης πολιτικών στη βάση στοιχείων αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα του ΕΚΤ, που εφαρμόζει την επιστήμη για την ανάπτυξη πολιτικών έρευνας και καινοτομίας. Η Διευθύντρια του ΕΚΤ Δρ. Εύη Σαχίνη επισημαίνει: "Στη σύγχρονη κοινωνία της γνώσης, η ισότητα των φύλων, αν και αναγνωρισμένο θεμελιώδες δικαίωμα, εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο, και όχι μόνο στην Ελλάδα. Με την παρούσα έκδοση, το ΕΚΤ έχει στόχο να συνεισφέρει τεκμηριωμένα στοιχεία στον εθνικό διάλογο για τον ορισμό και τη διαμόρφωση μιας διαφορετικής συνείδησης στο ζήτημα της ισότητας των φύλων, τόσο στην κοινωνία, όσο και στον τομέα της απασχόλησης σχετικά με έρευνα και ανάπτυξη. Στην Ελλάδα της κρίσης, κάθε τεκμηριωμένη προσέγγιση ερωτημάτων όπως το πώς ορίζεται η ισότητα των φύλων, ποιον επηρεάζει η ανισότητα των φύλων, σε ποιους θα πρέπει να απευθύνονται τα μέτρα που λαμβάνονται, έχει σημασία. Η επαναφορά στο προσκήνιο ενός υποτιμημένου ζητήματος, το οποίο μπορεί να αλλάξει στο μέλλον τον τρόπο επιλογής απασχόλησης των παιδιών μας και την αντιμετώπισή τους ως εργαζομένων και πολιτών του κόσμου, έχει ιδιαίτερη σημασία".

Η παραγωγή των στατιστικών Έρευνας & Ανάπτυξης (Ε&Α) υλοποιείται από το ΕΚΤ, μετά από ανάθεση από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας και σε συνεργασία με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Η ανάλυση των στοιχείων και η εξαγωγή των σχετικών δεικτών για το 2011 έχουν ήδη δημοσιευθεί στην έκδοση του ΕΚΤ "Δείκτες Έρευνας & Ανάπτυξης για δαπάνες και προσωπικό το 2011 στην Ελλάδα" η οποία διατίθεται online στον δικτυακό τόπο http://metrics.ekt.gr.

Η υλοποίηση των σχετικών δράσεων πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πράξης "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας/Κοινωνικά Δίκτυα – Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες" που υλοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Ψηφιακή Σύγκλιση" (ΕΣΠΑ), με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Η συμμετοχή των γυναικών στο προσωπικό Ε&Α

Στην Ελλάδα απασχολούνται συνολικά 29.879 γυναίκες σε Ε&Α (ερευνητές, τεχνικό προσωπικό, άλλο προσωπικό υποστήριξης), αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 42,5% του συνολικού δυναμικού Ε&Α (70.229 άτομα), ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ28 είναι 34,8%. Με βάση το ποσοστό αυτό απασχόλησης γυναικών σε Ε&Α, η Ελλάδα κατατάσσεται 9η μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Στην κατηγορία των ερευνητών κυριαρχούν οι άνδρες, με 63,3% έναντι 36,7% των γυναικών. Στο τεχνικό προσωπικό και το προσωπικό υποστήριξης οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άνδρες, με ποσοστά 51,6% και 54,5% αντίστοιχα.

Στους τρεις μεγαλύτερους τομείς εκτέλεσης Ε&Α, τον τομέα τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (τομέας HES), τον κρατικό τομέα (τομέας GOV) και τον τομέα επιχειρήσεων (τομέας BES), ο αριθμός των γυναικών που απασχολούνται ως προσωπικό Ε&Α είναι μικρότερος των ανδρών. Οι γυναίκες υπερτερούν ελαφρά των ανδρών στον τομέα των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων (τομέας PNP). Αναλυτικότερα, στον τομέα τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης απασχολούνται συνολικά 20.687 γυναίκες σε δραστηριότητες Ε&Α (ερευνήτριες, τεχνικό και άλλο προσωπικό υποστήριξης) και αποτελούν το 44,6% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα. Στον κρατικό τομέα (GOV) απασχολούνται 5.730 γυναίκες (43,2% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα) ενώ στον τομέα των επιχειρήσεων (BES) απασχολούνται 3.139 γυναίκες (31,4% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα). Ο αριθμός των γυναικών που απασχολείται στον τομέα των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων (PNP) είναι 323 (50,7% του συνολικού προσωπικού Ε&Α του τομέα).

Με βάση αυτά τα ποσοστά απασχόλησης, η Ελλάδα βρίσκεται στην 19η θέση στον τομέα της τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην 20η θέση στον κρατικό τομέα και στην 7η θέση στον τομέα των επιχειρήσεων.

Στην κατηγορία "Ερευνητές" η υψηλότερη συμμετοχή γυναικών καταγράφεται στον κρατικό τομέα (48,1% γυναίκες ερευνήτριες), ποσοστό που κατατάσσει την Ελλάδα στην 9η θέση, πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο (40,9%). Υψηλότερη θέση από τον κοινοτικό μέσο όρο έχει η Ελλάδα και στον τομέα των επιχειρήσεων καταλαμβάνοντας την 7η θέση, αν και το ποσοστό των γυναικών ερευνητριών στον τομέα είναι μόνο 30,8%. Στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης η Ελλάδα υπολείπεται του κοινοτικού μέσου όρου και με ποσοστό 35,6% γυναίκες στους ερευνητές κατατάσσεται 24η μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ.

Η συμμετοχή των γυναικών στα επιστημονικά πεδία

Οι γυναίκες ερευνήτριες έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή από τους άνδρες στις "Ανθρωπιστικές Επιστήμες" (54,1%), ενώ υψηλό ποσοστό (43%) καταγράφεται και στον τομέα "Ιατρική και Επιστήμες Υγείας". Η μικρότερη συμμετοχή γυναικών (29,5%) αφορά το επιστημονικό πεδίο "Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία".

Στον τομέα της τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, οι γυναίκες ερευνήτριες απασχολούνται περισσότερο από ότι οι άνδρες στα επιστημονικά πεδία "Ιατρική και Επιστήμες Υγείας", "Κοινωνικές Επιστήμες" και "Ανθρωπιστικές Επιστήμες". Αντίστροφη είναι η εικόνα για τα επιστημονικά πεδία "Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία" και "Φυσικές Επιστήμες".

Στον κρατικό τομέα, στην Ελλάδα και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ28, η απασχόληση των γυναικών ερευνητριών συγκεντρώνεται επίσης στα επιστημονικά πεδία "Ιατρική και Επιστήμες Υγείας", "Κοινωνικές Επιστήμες" και "Ανθρωπιστικές Επιστήμες".Στον τομέα των επιχειρήσεων, το επιστημονικό πεδίο "Ιατρική και Επιστήμες Υγείας" είναι επίσης αυτό στο οποίο καταγράφονται υψηλότερα μερίδια απασχόλησης γυναικών.

Χαρακτηριστικά απασχόλησης: Επίπεδο σπουδών και ηλικία

Οι περισσότερες γυναίκες που απασχολούνται σε Ε&Α είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών ή πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ISCED 5A & 5B) και ακολουθούν οι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου σπουδών (ISCED 6). Η ίδια εικόνα ισχύει και για τους άνδρες, με λίγο υψηλότερα ποσοστά διδακτόρων έναντι των γυναικών.

Οι γυναίκες παρουσιάζουν μεγαλύτερο μερίδιο στις χαμηλότερες ηλικιακές ομάδες, ενώ η τάση αυτή αντιστρέφεται καθώς αυξάνεται η ηλικία. Για τους άνδρες η κατανομή στις ηλικιακές ομάδες είναι περισσότερο ισορροπημένη, ιδιαίτερα στον κρατικό τομέα.

Οι γυναίκες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση: το φαινόμενο της "γυάλινης οροφής"

Το φαινόμενο της "γυάλινης οροφής" (glass ceiling), της συσσώρευσης δηλαδή των γυναικών στις χαμηλές βαθμίδες της ιεραρχίας, είναι πραγματικότητα και στην Ελλάδα. Τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών υπερτερούν των ανδρών στις χαμηλότερες ακαδημαϊκές βαθμίδες (Γ και Δ), ενώ σταδιακά στις υψηλότερες βαθμίδες η εικόνα αντιστρέφεται: στη βαθμίδα Β τα ποσοστά ανδρών και γυναικών είναι περίπου ίσα, ενώ στη βαθμίδα Α οι άνδρες υπερτερούν σαφώς των γυναικών.

Επιπλέον, το ΕΚΤ εξέτασε την εκπροσώπηση των γυναικών το 2012 στα υψηλότερα όργανα διοίκησης των φορέων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Πρυτανικές Αρχές και Διοικητικά Συμβούλια των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ). Η συμμετοχή των γυναικών σε ανώτερες θέσεις και σε όργανα λήψης αποφάσεων είναι πολύ χαμηλή, κάτω από τα χαμηλότερα όρια ποσόστωσης που επιχείρησε να εισάγει ο νόμος 2839/2000.

Οι γυναίκες προάγονται με βραδύτερους ρυθμούς συγκριτικά με τους άνδρες, γεγονός που οφείλεται στη δυσκολία συμφιλίωσης της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής σε συνδυασμό με την ανάγκη πολλών ωρών απασχόλησης στις θέσεις υψηλής ευθύνης, όπως φανερώνουν και τα αποτελέσματα της έρευνας του ΕΚΤ στο πλαίσιο του έργου "Χαρτογράφηση του γυναικείου ερευνητικού δυναμικού στην Ελλάδα".

Οι δράσεις του ΕΚΤ για την προώθηση της ισότητας των φύλων στην Έρευνα

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, υποστηρίζει ενεργά την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας από το 2007. Μετά την εκτεταμένη καταγραφή των Ελληνίδων ερευνητριών με το έργο "Χαρτογράφηση του Επιστημονικού Χώρου του Ελληνικού Γυναικείου Ερευνητικού Δυναμικού" και τη συμμετοχή στα ευρωπαϊκά έργα GENDERA και SHEMERA, το ΕΚΤ συνεισφέρει στην καθιερωμένη πλέον πανευρωπαϊκή έκδοση "She figures" με αναλυτικά στατιστικά στοιχεία και δείκτες για τις γυναίκες ερευνήτριες. Παράλληλα, το ΕΚΤ υποστηρίζει την έρευνα στον τομέα της ισότητας των φύλων μέσω των δράσεων του ως Εθνικό Σημείο Επαφής στο πρόγραμμα "Επιστήμη στην Κοινωνία και μαζί με την Κοινωνία" του Ορίζοντα 2020 που είναι το νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και καινοτομία.

Σχεδόν οι μισές από τις διεργασίες που είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της σταθερότητας του πλανήτη, έχουν υποβαθμιστεί επικίνδυνα από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτή είναι η άποψη μιας διεθνούς ομάδας 18 ερευνητών, που παρέχει νέα στοιχεία για σημαντικές αλλαγές σε τέσσερα από τα εννέα συστήματα, τα οποία ρυθμίζουν την προσαρμοστικότητα της Γης. Ένα από τα συστήματα, που έχουν επηρεαστεί σοβαρά, είναι ο κύκλος αζώτου – φωσφόρου, ο οποίος είναι απαραίτητος σε όλες τις μορφές ζωής και είναι ιδιαίτερα σημαντικός τόσο για την παραγωγή τροφίμων, όσο και για τη διατήρηση του νερού καθαρού.

«Οι άνθρωποι εξαρτώνται από τα τρόφιμα και η παραγωγή τροφίμων εξαρτάται από το καθαρό νερό», σημειώνει η καθηγήτρια Elena Bennett της Σχολής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου McGill, η οποία συνέβαλε στη μελέτη με έρευνα για τον κύκλο αζώτου – φωσφόρου. «Αυτά τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι βρίσκεται σε κίνδυνο η ικανότητά μας τόσο να παράγουμε επαρκή τρόφιμα στο μέλλον, όσο και να έχουμε καθαρό νερό για να πίνουμε και να κολυμπάμε».

Η έρευνα, η οποία καθορίζει νέα πλανητικά όρια (τα οποία αντιπροσωπεύουν τα κατώτατα όρια ή τα σημεία καμπής, πέραν των οποίων θα υπάρξει μη αναστρέψιμη και απότομη περιβαλλοντική αλλαγή) δημοσιεύθηκε στα μέσα του μήνα στο περιοδικό Science. Σε αυτήν επισημαίνεται ότι οι αλλαγές στο κλίμα της Γης, την ακεραιότητα της βιόσφαιρας (μια έννοια που καλύπτει την απώλεια της βιοποικιλότητας και την εξαφάνιση ειδών) και το εδαφικό σύστημα (μέσω της αποψίλωσης των δασών, για παράδειγμα) αντιπροσωπεύουν έναν κίνδυνο για τη σημερινή και τις μελλοντικές κοινωνίες. Η τέταρτη διαδικασία που έχει υποστεί σημαντική υποβάθμιση είναι ο κύκλος αζώτου – φωσφόρου, η οποία επηρεάζει τόσο το νερό που πίνουμε, όσο και την ικανότητά μας να παράγουμε τρόφιμα.

Υπάρχουν δύο ζητήματα που σχετίζονται με την κατάσταση του κύκλου φωσφόρου –αζώτου. Αμφότερα τα στοιχεία είναι απαραίτητα για τη χλωρίδα και την πανίδα. Ωστόσο, ένα από τα προβλήματα είναι ότι τα αποθέματα φωσφόρου, ο οποίος χρησιμοποιείται ως λίπασμα στις καλλιέργειες και τους χλοοτάπητες, είναι περιορισμένα και γεωπολιτικά συγκεντρωμένα. Σχεδόν το 90% όλων των γνωστών αποθεμάτων φωσφόρου εντοπίζονται σε μόλις τρεις χώρες: η συντριπτική πλειοψηφία είναι στο Μαρόκο, με την Κίνα και την Αλγερία να ακολουθούν.

Το δεύτερο ζήτημα είναι ότι η περίσσεια φωσφορούχων λιπασμάτων που απορρέουν από
τις καλλιέργειες και τους χλοοτάπητες σε γειτονικές λίμνες, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον νερό. Κι αυτό, διότι μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδια ανάπτυξη αλγών, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν την παρακμή ή το θάνατο άλλων οργανισμών της λίμνης και να παράξουν τοξίνες, που είναι επικίνδυνες για τους ανθρώπους ή τα ζώα που κολυμπούν στη λίμνη ή πίνουν νερό από αυτή.

«Περίπου μισό εκατομμύριο κάτοικοι της πόλης του Toledo ανακάλυψαν το περασμένο καλοκαίρι ότι το νερό της βρύσης τους είχε ρυπανθεί με μια τοξίνη που ονομάζεται μικροκυστίνη. Και το 2007, η κυβέρνηση του Quebec δήλωσε ότι περισσότερες από 75 λίμνες επηρεάστηκαν από τοξίνες που παράγουν οι κυανοπράσινες άλγες», αναφέρει η καθηγήτρια Bennett. «Τέτοιου είδους προβλήματα είναι πιθανό να γίνουν πολύ πιο συχνά. Θα δούμε περισσότερες λίμνες κλειστές, θα πρέπει να πληρώσουμε περισσότερα για να
καθαρίσουμε το νερό μας και θα αντιμετωπίσουμε προσωρινές καταστάσεις, στις οποίες το νερό μας δεν θα καθαρίζεται ή δεν θα πίνεται, όλο και συχνότερα. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ξεπεράσει αυτό το πλανητικό όριο. Δεν είναι καλό πράγμα για κανέναν μας».

Η καθηγήτρια Elena Bennett, της Σχολής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου McGill, συμμετείχε στην ανάπτυξη νέων εκτιμήσεων για τους κύκλους φωσφόρου και αζώτου, ενός από τα τέσσερα βασικά πλανητικά όρια, τα οποία οι επιστήμονες πιστεύουν ότι έχουν ξεπεραστεί.

Βασικά σημεία:

• Η έννοια των πλανητικών ορίων επικαιροποιήθηκε με νέες εκτιμήσεις και ποσοτικούς προσδιορισμούς.

• Η κλιματική αλλαγή και η ακεραιότητα της βιόσφαιρας προσδιορίστηκαν ως βασικά πλανητικά όρια. Η σημαντική μεταβολή οποιουδήποτε από αυτά τα «βασικά όρια» θα «οδηγήσει το Γήινο Σύστημα σε μια νέα κατάσταση».

• Τέσσερα όρια εκτιμάται ότι έχουν ξεπεραστεί, θέτοντας την ανθρωπότητα σε μια ζώνη κινδύνου: η κλιματική αλλαγή, η απώλεια της ακεραιότητας της βιόσφαιρας (απώλεια βιοποικιλότητας και εξαφάνιση ειδών), η αλλαγή του εδαφικού συστήματος, οι τροποποιημένοι βιογεωχημικοί κύκλοι (χρήση λιπασμάτων – φωσφόρος και άζωτο).

• Η υπέρβαση των ορίων αυξάνει τους κινδύνους, για τη σημερινή και τις μελλοντικές κοινωνίες, της αποσταθεροποίησης του Γήινου Συστήματος – πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις εδάφους, ωκεανών, ατμόσφαιρας, καλυμμάτων πάγου, ζωής και ανθρώπων.

• Το διεθνώς συμφωνημένο ανώτερο κλιματικό όριο των 2 βαθμών βρίσκεται πέρα από το όριο της κλιματικής αλλαγής, γεγονός το οποίο καθιστά τους 2 βαθμούς έναν επικίνδυνο στόχο για την ανθρωπότητα, και ως εκ τούτου ένα απόλυτο ελάχιστο στόχο για τις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα.

Ποια είναι τα πλανητικά όρια;

1. Η κλιματική αλλαγή
2. Η μεταβολή της ακεραιότητας της βιόσφαιρας (απώλεια βιοποικιλότητας και εξαφάνιση ειδών)
3. Η μείωση του στρατοσφαιρικού όζοντος
4. Η αύξηση της οξύτητας του νερού των ωκεανών
5. Οι βιογεωχημικές ροές (κύκλοι του φωσφόρου και του αζώτου)
6. Η αλλαγή του εδαφικού συστήματος (για παράδειγμα, η αποψίλωση των δασών)
7. Η χρήση του γλυκού νερού
8. Το ατμοσφαιρικό φορτίο αερίων ρύπων (μικροσκοπικά σωματίδια στην ατμόσφαιρα που επηρεάζουν το κλίμα και τους ζωντανούς οργανισμούς)
9. Η εισαγωγή νέων ουσιών (π.χ. οργανικοί ρύποι, ραδιενεργά υλικά, νανοϋλικά και μικρο-πλαστικά).

Το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (ΠΣΔ) ανακοινώνει τη νέα υπηρεσία του «Καλέστε έναν Ειδικό για το Ασφαλές Διαδίκτυο», η οποία σχεδιάστηκε σε συνεργασία με τη Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr και τη Γραμμή Βοηθείας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου. Η συγκεκριμένη δράση προσφέρει στα σχολεία τη δυνατότητα να προσκαλούν έναν εκπαιδευτή πιστοποιημένο σε θέματα ασφαλούς διαδικτύου, προκειμένου να διοργανωθεί μία δια ζώσης εκδήλωση ενημέρωσης και εκπαίδευσης με τη σχολική κοινότητα. Το σώμα των εκπαιδευτών αποτελείται από εκπαιδευτικούς και στελέχη της εκπαίδευσης, με πιστοποίηση σε θέματα Ασφαλούς Διαδικτύου που επιθυμούν να υποστηρίξουν τη δράση.

Πώς θα συμμετάσχετε:

• Tα σχολεία μπορούν να υποβάλλουν το αίτημά τους μέσω μιας απλής διαδικτυακής φόρμας που θα αναρτηθεί στη σελίδα http://internet-safety.sch.gr/call-an-expert. Κάθε σχολείο αφού συνδεθεί με τα συνθηματικά πρόσβασης που διαθέτει στο ΠΣΔ, μπορεί να υποβάλει την αίτησή του συμπληρώνοντας μια απλή διαδικτυακή φόρμα.
• Τα αιτήματα των σχολείων ανατίθενται από το ΠΣΔ στους ειδικούς με βάση τη γεωγραφική εγγύτητά τους και με τον φόρτο αιτημάτων που έχει εξυπηρετήσει κάθε εκπαιδευτής. Ο ειδικός μπορεί να αποδέχεται ή να απορρίπτει ένα αίτημα. Στη δεύτερη περίπτωση το αίτημα θα ανατίθεται σε άλλον διαθέσιμο ειδικό. Θα καταβληθεί προσπάθεια τα αιτήματα να ισομοιράζονται στους ειδικούς.
• Μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης το σχολείο συμπληρώνει ένα ερωτηματολόγιο αποτίμησης, στο οποίο μαθητές και εκπαιδευτικοί μπορούν να διατυπώσουν την άποψή τους και τις παρατηρήσεις τους για την ενημέρωση και εκπαίδευση που έλαβαν, καθώς και προτάσεις τους για τη γενικότερη βελτίωση της δράσης.
• Παράλληλα και ο ειδικός μετά την υλοποίηση της εκδήλωσης υποβάλλει σύντομη απολογιστική αναφορά με απλά στατιστικά στοιχεία, όπως η ημερομηνία διεξαγωγής της εκδήλωσης, το πλήθος των μαθητών που ενημερώθηκαν, κ.ά.. Ο ειδικός για κάθε εκδήλωση που θα υποστηρίζει, θα λαμβάνει σχετική βεβαίωση από το ΠΣΔ.

Τα ονόματα των ειδικών που συμμετέχουν στη δράση θα ανακοινωθούν στην ιστοσελίδα της δράσης. Σε τακτά χρονικά διαστήματα θα γίνεται ενημέρωση του ΥΠΑΙΘ για την πρόοδο της δράσης. Η δράση «Καλέστε έναν Ειδικό για το Ασφαλές Διαδίκτυο» πραγματοποιείται χωρίς κόστος για τα σχολεία και το ΥΠΑΙΘ καθώς όλοι οι συντελεστές της συμμετέχουν εθελοντικά. Σε περίπτωση που έχετε κάποια απορία, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί με τη δράση στο eSafety@sch.gr

Η Πομπηία δεν ήταν η μόνη ρωμαϊκή πόλη που καταστράφηκε, όταν εξερράγη ο Βεζούβιος το 79 μ. Χ. Η έκρηξη καυτού αέρα και βροχής ηφαιστειακής τέφρας έφτασε επίσης στη γειτονική Ηράκλεια (Herculaneum) (που απεικονίζεται ανωτέρω), όπου ενταφιάστηκε μια βιβλιοθήκη με παπύρους. Δυστυχώς, το γεγονός αυτό τους μεταμόρφωσε επίσης από εύπλαστες περγαμηνές σε κάτι περισσότερο από μαυρισμένα, απανθρακωμένα κομμάτια.

Οι αρχαιολόγοι δοκίμασαν διάφορες τεχνικές για να ξεδιπλώσουν τους παπύρους από τότε που ανακαλύφθηκε η βιβλιοθήκη στη δεκαετία του 1750, ωστόσο διέτρεχαν πάντα τον κίνδυνο να τους καταστρέψουν κατά τη διαδικασία.

Πλέον, μια νέα τεχνική που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας, προσφέρει έναν μη καταστρεπτικό τρόπο ανάγνωσης αυτών των αρχαίων κειμένων. Τοποθετώντας έναν τυλιγμένο πάπυρο στην τροχιά μιας δέσμης ισχυρών ακτίνων Χ, που παράγεται από έναν επιταχυντή σωματιδίων, οι ερευνητές μπορούν να μετρήσουν μια βασική διαφορά μεταξύ του καμένου πάπυρου και του μελανιού στην επιφάνειά του: το πόσο γρήγορα κινούνται οι ακτίνες Χ μέσα από κάθε ουσία. Αυτό τους επιτρέπει να διακρίνουν τον πάπυρο από το γράψιμο πάνω του και, αργά αλλά με ασφάλεια, να ανακατασκευάσουν το κείμενο.

Παρά το γεγονός ότι έχουν καταφέρει να διαβάσουν μόνο λίγες πλήρεις λέξεις μέχρι στιγμής, οι ερευνητές ανακατασκεύασαν ένα σχεδόν πλήρες ελληνικό αλφάβητο από τα γράμματα που είναι χαραγμένα σε έναν ήδη τυλιγμένο πάπυρο, όπως ανέφεραν την περασμένη Δευτέρα στο περιοδικό Nature Communications. Το στυλ γραφής με το χέρι είναι χαρακτηριστικό των κειμένων που γράφτηκαν στα μέσα του πρώτου αιώνα π.Χ.. Στην πραγματικότητα, υποστηρίζει η ομάδα, μοιάζει πολύ με τη γραφή με το χέρι σε έναν πάπυρο που ξετυλίχτηκε παλιότερα και αποδίδεται στον φιλόσοφο Φιλόδημο.

Απαιτούνται περισσότερες μελέτες με ακτίνες X ακόμη υψηλότερης ενέργειας για την ανακατασκευή ολόκληρου του κειμένου σε αυτόν και άλλους παπύρους, εντούτοις η τεχνική προσφέρει τη δυνατότητα ανάγνωσης έργων που δεν έχουν διαβαστεί για σχεδόν 2000 χρόνια.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (EΣΕ) επέλεξε 328 διακεκριμένους επιστήμονες για να λάβουν τις αναγνωρισμένου κύρους επιχορηγήσεις εκκίνησης, ύψους έως και 2 εκατομμυρίων ευρώ η καθεμιά. Το αποδοθέν ποσό των 485 εκατομμυρίων ευρώ συμβάλλει στη στήριξη μιας νέας γενιάς κορυφαίων επιστημόνων στην Ευρώπη, οι οποίοι προωθούν τη βασική έρευνα (αποκαλούμενη «blue sky»): φιλόδοξα ερευνητικά προγράμματα υψηλού κινδύνου και υψηλού κέρδους σε όλα τα πεδία της γνώσης.

Τα επιλεγέντα προγράμματα καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως είναι τα ενδυτά ηλεκτρονικά υφάσματα που λειτουργούν με τη θερμότητα του ανθρώπινου σώματος, η ανίχνευση βακτηριδίων με την όσφρηση, η «τοξικολογική εμπειρογνωσία» στην πετροχημική βιομηχανία, οι απαρχές του ορθολογισμού του ανθρώπου, η καταπολέμηση των σχετιζόμενων με τον καρκίνο φλεγμονών, καθώς και η βελτιστοποίηση σχεδιασμού των διεπαφών χρήστη. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με ορισμένα από τα επιλεγέντα προγράμματα κάντε κλικ εδώpdf.

Ο Carlos Moedas, Επίτροπος αρμόδιος για την έρευνα, την καινοτομία και την επιστήμη, δήλωσε τα εξής: «Η έρευνα αιχμής είναι απαραίτητη για την αυριανή καινοτομία και ανάπτυξη. Με τις επιχορηγήσεις εκκίνησης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευναςγαλουχεί την επόμενη γενιά άριστων επιστημόνων δίνοντάς τους τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν την επιστημονική τους περιέργεια και να αναλάβουν κινδύνους. Για να πρωτοστατεί, η Ευρώπη πρέπει να επιδείξει τόλμη και να επενδύσει σε νέα ταλέντα»

Εφέτος, επιχορηγήσεις θα λάβουν ερευνητές 38 διαφορετικών εθνικοτήτων, οι οποίοι εργάζονται σε 180 διαφορετικά ιδρύματα ανά την Ευρώπη. Όσον αφορά τα ιδρύματα υποδοχής, τα περισσότερα βρίσκονται στη Γερμανία (70 επιχορηγήσεις) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (55 επιχορηγήσεις), ακολουθούν δε η Γαλλία (43) και οι Κάτω Χώρες(34). Οι υπόλοιποι ερευνητές βρίσκονται στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Δανία, στη Φινλανδία, στην Ουγγαρία, στην Ιρλανδία, στο Ισραήλ, στην Ιταλία, στη Νορβηγία, στην Πορτογαλία, στη Ρουμανία, στη Σερβία, στην Ισπανία, στη Σουηδία και στην Τουρκία, παράλληλα με ένα πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στην Ελβετία.

Περίπου 40 ερευνητές δεν έχουν ευρωπαϊκή ιθαγένεια. Για παράδειγμα, επιχορήγηση λαμβάνουν Βορειοαμερικανοί και Νοτιαμερικανοί, Ασιάτες, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί και Ρώσοι. Πολλοί από αυτούς είναι ήδη εγκατεστημένοι στην Ευρώπη.

18 ερευνητές έρχονται εξάλλου στην Ευρώπη με σκοπό να υλοποιήσουν τα χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΕ έργα τους, από τους οποίους 13 είναι Ευρωπαίοι που επιστρέφουν στην Ευρώπη, όπως και επιστήμονες που μετακινούνται από την Αυστραλία και τη Βόρεια Αμερική προς την Ευρώπη. Αυτό συνάδει άλλωστε με τον στόχο του ΕΣΕ να προσελκύει περισσότερους άριστους ερευνητές στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος ηλικίας των επιλεγέντων ερευνητών είναι περί τα 35 έτη.

Ιστορικό

Πρόκειται για τον πρώτο διαγωνισμό επιχορηγήσεων εκκίνησης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» της ΕΕ, το οποίο είναι το έβδομο μέχρι σήμερα ερευνητικό της πρόγραμμα. Για τον διαγωνισμό υποβλήθηκαν 3273 αιτήσεις, εκ των οποίων επελέγη το 10%. Οι143 από τους ερευνητές δραστηριοποιούνται στον τομέα «Φυσικές επιστήμες και μηχανική», 124 στον τομέα «Βιολογικές επιστήμες»και 61 σε «Κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες».Το ποσοστό των γυναικών που έλαβαν φέτοςεπιχορήγηση ανήλθε στο 33%, από 30% που ήταν πέρυσι.

Η χρηματοδότηση θα επιτρέψει στους «εκκινούντες» δικαιούχους να συγκροτήσουν τις δικές τους ερευνητικές ομάδες, απασχολώντας συνολικά πάνω από 1400 μεταδιδακτορικούς και διδακτορικούς φοιτητές. Καταυτόν τον τρόπο το ΕΣΕ συμβάλλει στη στήριξη μιας νέας γενιάς κορυφαίων ερευνητών στην Ευρώπη.

Επιχορηγήσεις εκκίνησης του ΕΣΕ απονέμονται σε ερευνητές οποιασδήποτε εθνικότητας, οι οποίοι διαθέτουν εμπειρία 2-7 ετών από την απόκτηση του διδακτορικού τους (ή ισοδύναμου τίτλου) και ερευνητική πορεία με λαμπρές προοπτικές. Η έρευνα πρέπει να διεξάγεται σε δημόσιο ή ιδιωτικό ερευνητικό ίδρυμα ευρισκόμενο σε ένα από τα κράτη μέλη της ΕΕ ή σε μία από της συνδεδεμένες χώρες. Η διάρκεια της χρηματοδότησης (ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ κατ΄ανώτατο όριο ανά επιχορήγηση) είναι έως πέντε έτη.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (EΣΕ), που ιδρύθηκε το 2007 από την ΕΕ, αποτελεί τον πρώτο ευρωπαϊκό οργανισμό χρηματοδότησης για άριστη έρευνα αιχμής. Κάθε χρόνο, επιλέγει και χρηματοδοτεί τους καλύτερους και πιο δημιουργικούς ερευνητές, ανεξαρτήτως εθνικότητας και ηλικίας, για την υλοποίηση πενταετών ερευνητικών έργων με βάση την Ευρώπη. Το ΕΣΕ προσπαθεί επίσης να προσελκύσει στην Ευρώπη κορυφαίους ερευνητές από κάθε σημείο της υφηλίου. Μέχρι σήμερα, το ΕΣΕ έχει χρηματοδοτήσει 4500 κορυφαίους ερευνητές σε διάφορα βήματα της σταδιοδρομίας τους.