openscience

Το νέο έτος βρήκε τον Βρετανικό Τύπο να ασχολείται έντονα με το Βασιλικό Ινστιτούτο, Royal Institution, το παλαιότερο ερευνητικό κέντρο της χώρας. Η φήμη και το κύρος που απολαμβάνει όμως δεν οφείλονται μόνο στην ερευνητική του δραστηριότητα, αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό στο ρόλο του και στο έργο που έχει να επιδείξει στην επικοινωνία της επιστήμης τα τελευταία 200 χρόνια.

Το Ινστιτούτο αναζητά τώρα έναν νέο προσανατολισμό που θα επανακαθορίσει το ρόλο του στη σύγχρονή κοινωνία αλλά και τις σχέση του με τους πολίτες. Και έχει πραγματικά ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς με ιδιαίτερη προσοχή την προηγούμενη πρόταση, καθώς το Royal Institution φαίνεται να δίνει σημασία στο ρόλο ύπαρξης του και τη χρησιμότητά του στην κοινωνία που το χρηματοδοτεί.

Αυτή η ιστορία μου έφερε στο μυαλό τις επισκέψεις μου στο ίδρυμα. Το έχω επισκεφτεί αμέτρητες φορές, όλες όμως για επαγγελματικούς λόγους που δε μου άφηναν την πολυτέλεια του χρόνου να το εξερευνήσω. Πρόκειται για ένα μαγικό χώρο που σε καθηλώνει από το μεγαλείο και την ιστορία του. Μια επίσκεψη σε μεταφέρει πίσω στο παρελθόν στις μεγάλες στιγμές της επιστήμης. Ο πιο γνωστός χώρος είναι το εργαστήριο του Faraday ακριβώς όπως ήταν στα μισά του 19ου αιώνα. Ο επισκέπτης δε βλέπει μόνο, αλλά νοιώθει. Είναι η γοητεία του κτιρίου, η μυρωδιά αλλά και η ιστορία που τη νοιώθεις να σε διαπερνά και βρίσκεσαι ξαφνικά δίπλα στο Faraday να κάνετε πειράματα μαζί.

Από την πρώτη επίσκεψη μου έμαθα όμως ότι το Royal Institution ιδρύθηκε το 1799 με σκοπό την έρευνα και εκπαίδευση στις επιστήμες αλλά και «τη διάχυση γνώσεων προς το ευρύ κοινό και χρήσιμων μηχανικών εφευρέσεων και βελτιώσεων, καθώς και τη διδασκαλία μέσω διαλέξεων φιλοσοφίας και πειραμάτων των εφαρμογών της επιστήμης στην καθημερινή ζωή.» Με αλλά λόγια, έχουμε ένα ίδρυμα που τοποθετεί μόλις τον 19ο αιώνα την επικοινωνία επιστήμης στην πρώτη γραμμή!

Η επικοινωνία της επιστήμης βρίσκεται στην κάρδια της ύπαρξης του Royal Institution από τη γέννηση του. Η πρώην πλέον διευθύντρια μια πολύ γνωστή επιστήμονας που ειδικεύεται στη φυσιολογία του εγκεφάλου. Είναι όμως γνωστή σε όλη τη χώρα λόγω της ιδιαίτερης προσωπικότητας της και του έργου της στην επικοινωνία της επιστήμης. Είναι μια χαρισματική επικοινωνός που μεταφέρει άμεσα το πάθος και την αγάπη της για την επιστήμη στο κοινό. Kαι είναι αυτός ένας από τους λόγους που αρχικά επιλέχθηκε ως επικεφαλής του Royal Institute.

Από το 1825 άλλωστε το Royal Institution καθιέρωσε τις ετήσιες Χριστουγεννιάτικες Διαλέξεις, έναν θεσμό που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Κάθε χρόνο ένας εξαιρετικός επιστήμονας, με έργο στην επικοινωνία της επιστήμης επιλέγεται για να δώσει μια σειρά από πέντε διαλέξεις σε ένα θέμα. Απευθύνονται σε παιδιά και μεταδίδονται πλέον ζωντανά από την τηλεόραση με υψηλή θεαματικότητα.

Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι όταν έμαθα ότι οι εκλαϊκευμένες διαλέξεις του Royal Institution είχαν τόση επιτυχία, όπου ο δρόμος στον οποίο βρίσκεται το Ινστιτούτο έγινε ο πρώτος μονόδρομος της Βρετανίας, καθώς οι άμαξες των επισκεπτών έκαναν τέτοιο συνωστισμό που δημιουργούνταν κυκλοφοριακό χάος.

Και το ηθικό δίδαγμα αυτής της μικρής εισαγωγής στο Royal Institution είναι ότι ο κόσμος, ο πολίτης, το παιδί ανέκαθεν γοητεύονταν από την επιστήμη. Και αν παρέχονται οι ευκαιρίες για ουσιαστική επικοινωνία της επιστήμης, το κοινό θα τις αδράξει!