Πετάει πετάει… (ο άνθρωπος;)
Ο άνθρωπος – τζετ παίζει πάνω από τις Άλπεις
Πρόσφατα κυκλοφόρησε στον τύπο η ιστορία του Ιβ Ροσί, του αποκαλούμενου και ανθρώπου- αεριωθούμενου! Πρόκειται για έναν θαρραλέο Ελβετό πιλότο που αποφάσισε να αφήσει τη θέση του πίσω από το πηδάλιο του αεροπλάνου και να γίνει ο ίδιος αεροπλάνο… Και τα κατάφερε! Πρόσφατα μας εντυπωσίασε όλους πετώντας πάνω από τις Άλπεις, κάνοντας ακροβατικά και κόλπα στον αέρα, έχοντας προσαρμόσει στην πλάτη του μια δική του εφεύρεση, ένα ζευγάρι φτερών μήκους 2,5 μέτρων και τέσσερις μικρούς στροβιλοκινητήρες.
Πέφτοντας από ένα αεροπλάνο σε ύψος 2280 μέτρων έκανε ελεύθερη πτώση αρχικά και στην συνέχεια ενεργοποίησε τους κινητήρες του και πέταξε επιταχύνοντας και φτάνοντας τα 300 χμ την ώρα. Στην συνέχεια έκανε διάφορα ακροβατικά χρησιμοποιώντας το σώμα του σαν πηδάλιο και τελικά προσγειώθηκε σε έναν διάδρομο τροχοδρόμησης στην όχθη της λίμνης της Γενεύης.
Ιδέες για να πετάξει ο άνθρωπος
Ο Ιβ Ροσί κατάφερε αυτό που όλοι οι άνθρωποι από παιδιά ονειρευόμαστε: να πετάξουμε στον ουρανό. Ποιος ξέρει, μπορεί κάποια στιγμή, πιθανά στο άμεσο μέλλον, να μπορούμε να αγοράζουμε ατομικά φτερά και να φεύγουμε για μια βόλτα δίπλα στα σύννεφα!
Αυτό του το κατόρθωμα, αν και συναρπαστικό, δεν είναι βέβαια πρωτότυπο: η ιστορία της ανθρώπινης πτήσης χρονολογείται από πολύ παλιά. Ήδη από την αρχαιότητα ο Αριστοτέλης είχε μελετήσει τον τρόπο πτήσης των πουλιών και ισχυριζόταν ότι πολύ σύντομα ο άνθρωπος θα πέταγε κι αυτός, ενώ ιδιαίτερα δημοφιλής είναι και ο μύθος του Δαίδαλου. Ο εκπληκτικός εφευρέτης θέλοντας να δραπετεύσει μαζί με το γιο του τον Ίκαρο από την Κρήτη, έφτιαξε γιγάντια φτερά από κλαριά λυγαριάς και πανί και τα κόλλησε με κερί. Τα κατάφερε και μπόρεσαν να πετάξουν, όμως από τους δυο τους μόνο ο Δαίδαλος έφτασε στην Σικελία. Ο Ίκαρος πέταξε πολύ κοντά στον Ήλιο, έλιωσαν τα φτερά του κι έπεσε και πνίγηκε στο πέλαγος, που από τότε ονομάστηκε Ικάριο Πέλαγος και το νησί στο οποίο θάφτηκε το σώμα του Ικαρία.
Γνωστή είναι επίσης η ιστορία του τελευταίου Πυθαγόρειου, του Αρχύτα. Γύρω στο 420 π.Χ. κατασκεύασε μία απ' τις πρώτες αυτοπροωθούμενες ιπτάμενες μηχανές, ένα τεχνητό περιστέρι! Με κάποιο μηχανισμό κι ένα βάρος που κρεμόταν από τροχαλία το ομοίωμα περιστεριού κουνούσε τα φτερά του. Όταν πια βρισκόταν στον αέρα για την προώθησή του χρησιμοποιούσε ένα μπαλόνι που ξεφούσκωνε αργά αλλά με δύναμη από μία μικρή τρύπα. Το πανάλαφρο ομοίωμα περιστεριού που είχε κατασκευάσει μπορούσε να πετάει σχεδόν 200 μέτρα μέχρι να ξεφουσκώσει εντελώς το μπαλόνι.
Τα πρώτα σχέδια
Τα πρώτα σχέδια για ιπτάμενες μηχανές χάρη στις οποίες θα κατάφερνε ο άνθρωπος να πετάξει ήταν του πολυπράγμονα Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο οποίος σχεδίασε έναν ιπτάμενο έλικα διαμέτρου 5 μέτρων, ένα αερόστατο από λινό σε σχήμα πυραμίδας, ανεμογράφους και ανεμόμετρα.. Μιμούμενος τα φτερά των νυχτερίδων και των μεγάλων πουλιών, σχεδιάζει μηχανικά φτερά, με αρθρωτή, αεροδυναμική δομή, που εμφανίζουν μια σταθερότητα στο εσωτερικό τους, ενώ εξωτερικά είναι περισσότερο κινούμενα και εύκαμπτα. Τα ξύλινα αυτά φτερά προσαρμόζονται με ιμάντες απευθείας πάνω στο ανθρώπινο σώμα, ως προέκταση και αναπόσπαστο τμήμα του. Η μυϊκή δύναμη του ανθρώπου παράγει την απαιτούμενη ενέργεια για την επιτυχή κίνησή τους, μετασχηματίζοντας τα σε ένα λειτουργικό μηχανισμό. Το πιο διάσημο ίσως σχέδιό του αποτελεί η περίφημη Navicella Volante, ένα μικρό «ιπτάμενο πλοιάριο» από ξύλο και ύφασμα, με άτρακτο ωοειδούς σχήματος, μέσα στην οποία βρίσκεται η θέση του «πιλότου», καθώς και οι μηχανισμοί πλοήγησης που ρυθμίζουν την κίνηση των δύο φτερών, όμοιων με φτερά νυχτερίδας. Η ουρά και το πίσω μέρος της ατράκτου, περισσότερο ευρύχωρο, έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε, σύμφωνα με τον Λεονάρντο, να διασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή σταθερότητα και ασφάλεια κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Στην συνέχεια δύο είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί στην ιστορία των ανθρώπινων πτήσεων: Το 1788 οι Αδελφοί Μονκολφιέ στην Γαλλία παρουσιάζουν το πρώτο αερόστατο θερμού αέρα, ενώ το 1903 οι αδελφοί Ράιτ στις ΗΠΑ παρουσιάζουν το αεροπλάνο.
100 + χρόνια πτήσεων
Ήταν Πέμπτη πρωί, 17 Δεκεμβρίου του 1093 και ο άνεμος φυσούσε μανιασμένα, όταν οι δύο αδελφοί Ράιτ διαδοχικά, πρώτα ο Όρβιλ και μετά ο Γουίλμπουρ, ύστερα ξανά ο Όρβιλ και μετά πάλι ο Γουίλμπουρ, πραγματοποίησαν τέσσερίς πτήσείς. Το δίπτερο αεροσκάφος τους απογειώθηκε από μια ξύλινη ράγα 18 μέτρων, με άνεμο που ξεπερνούσε σε ταχύτητα τα 32 χιλιόμετρα την ώρα. Στην πρώτη δοκιμή ο Όρβιλ πέταξε σε απόσταση 36 μέτρων σε 12 δευτερόλεπτα. Η τελευταία και μακρύτερη πτήση από τον Γουίλμπουρ κάλυψε 255,6 μέτρα σε 59 δευτερόλεπτα.
Το μεσημέρι εκείνης της ημέρας ένας από τους ελάχιστους μάρτυρες, ο νεαρός Johnny Moore, έτρεχε στην παραλία φωνάζοντας: "Το κατάφεραν, το κατάφεραν, μα τον Θεό πέταξαν!". Όπως σημειώνει αργότερα ο Όρβιλ, "μαζέψαμε τα πράγματα μας και γυρίσαμε στο σπίτι μας γνωρίζοντας ότι η εποχή της ιπτάμενης μηχανής είχε επιτέλους έλθει".
Πώς όμως πετάνε τα αεροπλάνα;
Την απάντηση στο ερώτημα τη δίνει η Φυσική και συγκεκριμένα ο κλάδος της ρευστομηχανικής. Η πίεση σε ένα γρήγορα κινούμενο ρευστό είναι μικρότερη από την πίεση σε ένα ακίνητο (φαινόμενο Bernoulli). Τα φτερά του αεροπλάνου είναι έτσι σχηματισμένα ώστε ο αέρας να τρέχει πιο γρήγορα πάνω από το φτερό απ’ ότι κάτω από το φτερό. Σαν συνέπεια, δημιουργείται μια διαφορά πίεσης. Η περιοχή κάτω από το φτερό έχει υψηλότερη πίεση από την περιοχή πάνω από το φτερό και επομένως το αεροπλάνο, θέλοντας σύμφωνα με τους νόμους της Φυσικής να πάει στην περιοχή της χαμηλότερης πίεσης, σηκώνεται στον αέρα!
Γνωρίζατε ότι...
• Ο γνωστός μας χαρταετός συναντάται στην Ευρώπη σχετικά πρόσφατα σαν παιχνίδι μετά τον 10o μ.Χ. αιώνα δια μέσω των Αράβων. Στην Κίνα η χρήση του όμως φτάνει ίσως και το 1000 π.Χ.! Το πιο εντυπωσιακό όμως της Κινέζικης ιστορίας είναι η χρήση χαρταετών που σήκωναν ανθρώπους για στρατιωτικούς κυρίως σκοπούς, τόσο για χρήση σαν εναέρια παρατηρητήρια όσο και σαν σύστημα μετάδοσης τηλεπικοινωνιακών σημάτων! Άλλες δημοφιλείς χρήσεις των χαρταετών πέρα από την διασκέδαση ήταν το ψάρεμα και το να σηκώνουν διάφορα βάρη, ως και οικοδομικά υλικά!
• Σύγχρονος Δαίδαλος!
Μια ομάδα φοιτητών του ΜΙΤ στις 23 Απριλίου του 1988 κατάφερε να καλύψει την απόσταση από την Κρήτη στην Σαντορίνη (118 χιλιόμετρα) με τρόπο αντίστοιχο του Δαίδαλου, κινούμενο δηλαδή με μυική δύναμη κι όχι με κινητήρα. Το ιπτάμενο όχημα που χρησιμοποίησαν, βάρους 33 μόλις κιλών, είχε μελετηθεί και κατασκευαστεί από ομάδα φοιτητών του ΜΙΤ σαν ιπτάμενο ποδήλατο. Στην πτήση του από την Κρήτη προς την Σαντορίνη κινήθηκε με την δύναμη του Έλληνα πρωταθλητή ποδηλασίας Κανέλλου Κανελλόπουλου. Η διαδρομή κράτησε τρεις ώρες και πενήντα τέσσερα λεπτά μέχρι που το ιπτάμενο ποδήλατο προσθαλασσώθηκε σχεδόν στην παραλία της Σαντορίνης. Αυτή η επίδοση δημιούργησε νέο παγκόσμιο ρεκόρ αποστάσεως και διάρκειας πτήσεως με αεροσκάφος κινούμενο με μυική δύναμη.