openscience

Κώστας Καρπούζης: Με αφορμή τις νομοθετικές ρυθμίσεις για την έρευνα και τα μεταπτυχιακά, και στη σκιά της προσπάθειας για αναθεώρηση του άρθρου 16, η ανώτατη παιδεία και η έρευνα στην Ελλάδα είναι σε αναβρασμό για μεγάλο διάστημα. Παράλληλα, έχει δημιουργθεί η εντύπωση πως οι όποιες αλλαγές, στην ανάγκη των οποίων φαίνονται να συμφωνούν όλοι οι εμπλεκόμενοι, γίνονται τελικά ερήμην των ενδιαφερομένων, μαθητών, σπουδαστών, ερευνητών, αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Από την άλλη, θα έλεγε κανείς ότι μια μερίδα από τους παραπάνω έχει «ταμπουρωθεί» σε μια στείρα άρνηση των προτάσεων, χωρίς παράλληλα να αντιπροτείνει κάποιες εφικτές λύσεις. Μήπως τελικά οι απαιτούμενες ριζικές αλλαγές δεν είναι αντικείμενο νόμων και διαταγμάτων, αλλά νοοτροπίας και καλής θέλησης;

ΚΚ: Σε ό,τι αφορά στην αναγνώριση των πτυχίων των παραρτημάτων των ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα, φαίνεται πως οδηγούμαστε σε εκ των πραγμάτων λύση, λόγω των σχετικών οδηγιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παράλληλα, η «Αλληλεγγύη», η ΜΚΟ της Εκκλησίας της Ελλάδας προσφέρει υποτροφίες για μεταπτυχιακά στο AIT (Athens Information Technology), το οποίο τυπικά λειτουργεί σαν Κέντρο Ελευθέρων Σπουδών, αλλά παρέχει μεταπτυχιακές σπουδές σε συνεργασία με κορυφαίο τεχνολογικό ίδρυμα των ΗΠΑ (Carnegie Mellon). Μήπως η αναγνώριση αυτών των πτυχίων έχει γίνει στην πράξη από καιρό και κάποιοι αρνούνται να το δεχτούν, με πρόσχημα τη δωρεάν παιδεία και την ελεύθερη πρόσβαση;

ΚΚ: Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες στην οποία δεν υπάρχει θεσμοθετημένος ο ρόλος του ερευνητή, με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην έρευνα και τη διδασκαλία. Παράλληλα, υπάρχει σημαντική κατάτμηση στα ερευνητικά ινστιτούτα (για παράδειγμα, κάποια εποπτεύονται από το Υπ. Ανάπτυξης, ενώ άλλα από το Υπ. Παιδείας, και οι ερευνητές έχουν διαφορετικές εργασιακές σχέσεις στα μεν και τα δε) Θεωρείτε ότι το νομοσχέδιο για την έρευνα συμμαζεύει την κατάσταση, επιχειρώντας να βάλει φραγή στα Ινστιτούτα-σφραγίδες ή δυσκολεύει τη λειτουργία όλων των ινστιτούτων, ανεξάρτητα από τα ερευνητικά αποτελέσματα που έχουν καταφέρει;

ΚΚ: Πολύ συχνά, καλούμαστε να δείξουμε την αλήθεια κάποιων ισχυρισμών χρησιμοποιώντας στατιστικούς ή λογιστικούς δείκτες. Η συμμετοχή των επιχειρήσεων στην έρευνα φαίνεται να ενισχύθηκε στη διάρκεια του Γ' ΚΠΣ, κυρίως λόγω της μη πλήρους κάλυψης της ίδιας συμμετοχής των ΑΕΙ και των ΕΠΙ στα σχετικά προγράμματα, γεγονός που εκ των πραγμάτων τα υποχρέωνε σε «συνεργασία» με επιχειρήσεις. Ως ιδέα, η σύγκλιση της έρευνας με την εφαρμογή είναι επιθυμητή από όλους - στην πράξη όμως, οι πρώτες ελληνικές επιχειρήσεις στην κατάταξη με βάση τις επενδύσεις τους στην έρευνας είναι κάτω από την 300στή θέση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Μήπως τελικά οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια;

ΚΚ: Μήπως η στρατηγική επιλογή της στροφής προς την κοινωνία της γνώσης ήταν αυτό που βοήθησε χώρες της ΕΕ που πριν 15 χρόνια ήταν πίσω μας, όπως η Ιρλανδία ή η Πορτογαλία, να μας έχουν προσπεράσει και να πλησιάζουν τη λεγόμενη «δεύτερη ταχύτητα»;

ΚΚ: Οι έρευνες της ΕΕ (Ευρωβαρόμετρο και Γενική Διεύθυνση Έρευνας, European Research Advisory Board) δείχνουν ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις που παρουσιάζονται στα ΜΜΕ αφορούν στη μεγάλη τους πλειοψηφία έρευνα εκτός ΕΕ (ΗΠΑ και Ιαπωνία) και σίγουρα εκτός Ελλάδας (λοιπές χώρες ΕΕ). Από την άλλη, έχουμε την τάση να εξυψώνουμε ομογενείς που εργάζονται σε ιδρύματα του εξωτερικού, ενώ βλέπουμε με σκεπτικισμό τις επιδόσεις όσων εργάζονται στην Ελλάδα. Φταίνε τα μέσα ή φταίμε κι εμείς;