openscience

"Ο εγκέφαλος είναι, αναμφίβολα, το μεγαλύτερο επίτευγμα της βραδείας διεργασίας της εξέλιξης. Η γνώση των λειτουργιών του εγκεφάλου και των εκπληκτικών κατορθωμάτων του, όπως είναι η τέχνη και η φιλοσοφία, ενισχύει την αίσθηση της ομορφιάς και το δέος που μας προκαλούν, και μας επιτρέπει να θαυμάζουμε όχι μόνον τα αποτελέσματα αλλά και το όργανο που τα δημιουργεί."

Με την άποψη αυτή τελειώνει ο Semir Zeki -καθηγητής νευροβιολογίας του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου και πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της νευροεπιστήμης- την αναζήτηση για το ουσιώδες, την προσπάθεια για τη διάκριση του παντοτινού από το απελπιστικά εφήμερο. Το ουσιώδες, όμως, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προϋπάρχουσα (πλατωνική) Ιδέα μέσα μας, η οποία, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ταυτίζεται με το αρχείο των μορφών και καταστάσεων που έχει καταγράψει ο εγκέφαλος. Από το αρχείο αυτό δεν προκύπτουν, άλλωστε, και τα δημιουργήματα του καλλιτέχνη; Για τον λόγο αυτό, καμία θεωρία της τέχνης χωρίς τη γνώση του εγκεφάλου δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη και βαθυστόχαστη.

Πολλοί θεωρούν ίσως ότι το έργο των καλλιτεχνών και ο εγκέφαλος έχουν ελάχιστη σχέση μεταξύ τους. Ο Zeki επικαλείται όμως τον Λεονάρντο ντα Βίντσι που, ήδη από τον 15ο αιώνα, έγραφε ότι από όλα τα χρώματα, τα πιο ευχάριστα είναι εκείνα μεταξύ των οποίων υπάρχει χρωματικός ανταγωνισμός, υποστηρίζοντας μια αλήθεια της φυσιολογίας για τον οπτικό εγκέφαλο. Ο Zeki περιγράφει στην συνέχεια, με ακαταμάχητα δεδομένα, το πώς διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου αποκρίνονται σε διαφορετικά χαρακτηριστικά των εικαστικών τεχνών, π.χ. στο χρώμα, στη μορφή, στη γραμμή και στην κίνηση, και υποστηρίζει ότι ο τρόπος που βιώνουμε την τέχνη και η λειτουργία του εγκεφάλου είναι αλληλένδετα.

Η Εσωτερική Όραση είναι ένα βιβλίο που συνδυάζει βαθιά νοήματα και ανάλαφρο ύφος, εικονογραφείται με εξαίσια έργα τέχνης και θα αποτελέσει ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα για επιστήμονες και καλλιτέχνες, καθώς και για όλους εκείνους που αναζητούν μια ξεχωριστή οπτική γωνία για την "ανάγνωση" ενός έργου τέχνης.

Περιεχόμενα βιβλίου

ΜEPOΣ ΠPΩTO. ΜΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
1. Ο εγκέφαλος και η αναζήτηση του ουσιώδους
2. Η τέχνη και η αναζήτηση του ουσιώδους
3. Ο μύθος ότι βλέπουμε με τα μάτια
4. Μια νευροβιολογική αξιολόγηση του Βερμέερ και του Μιχαήλ Αγγέλου
5. Η νευροβιολογία της Πλατωνικής Ιδέας
6. Η κυβιστική αναζήτηση του ουσιώδους
7. Ο επιμερισμός της όρασης
8. Το να βλέπεις και το να κατανοείς αυτό που βλέπεις
9. Ο επιμερισμός της οπτικής αισθητικής
10. Η παθολογία της Πλατωνικής Iδέας και της Εγελιανής Αντίληψης

MEPOΣ ΔEYTEPO. Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΥΠΟΔΕΚΤΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ
11. Το υποδεκτικό πεδίο
12. Ο Μόντριαν, ο Μάλεβιτς και η νευροφυσιολογία των προσανατολισμένων γραμμών
13. Ο Μόντριαν, ο Μπεν Νίκολσον, ο Μάλεβιτςκαι η νευροφυσιολογία των τετραγώνων και των ορθογωνίων
14. Προβλήματα αντίληψης που δημιουργούνται από τα υποδεκτικά πεδία
15. Η νευροφυσιολογία του Μεταμάλεβιτς και του Μετακαντίνσκυ
16. Κινητική τέχνη

MEPOΣ TPITO. ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΕΧΝΗΣ
17. Η αδυναμία αντίληψης των προσώπων ή ένα πορτρέτο της προσωπαγνωσίας
18. Η φυσιολογία της έγχρωμης όρασης
19. Ο εγκέφαλος των φωβιστών
20. Η νευροβιολογία της αφηρημένης και της παραστατικής τέχνης
21. Ο εγκέφαλος του Μονέ