openscience

Στο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Η ζωή του Γαλιλαίου», ο Γαλιλαίος λέει: «Η επιστήμη γνωρίζει μία και μόνη εντολή: να συμβάλλεις στην επιστήμη». Στην περίπτωση του ίδιου του Γαλιλαίου, η συμβολή του ήταν μοναδικών διαστάσεων. Ξεπέρασε σε πολλά σημεία τα σύνορα της φαντασίας. Οι περισσότεροι επιστήμονες δεν μπορούν να συμβάλουν στην επιστήμη στον βαθμό που το έπραξε ο Γαλιλαίος, ακριβώς όπως οι περισσότεροι δραματουργοί δεν μπορούν να πλησιάσουν τον Σαίξπηρ. Παρ' όλα αυτά, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στη φύση και προσπαθώντας να την κατανοήσουν από τη δική της πλευρά, πολλοί συνέβαλαν στην επιστήμη· και όποιος συγγραφέας εκπλήρωσε αυτήν τη μία εντολή ικανοποιούσε και τα κριτήρια επιλογής για τη συγκεκριμένη ανθολογία, σε μια διάρκεια δυόμισυ χιλιάδων χρόνων. Ο αναγνώστης θα βρει εδώ κείμενα του Ηροδότου, του Ντα Βίντσι, του Γαλιλαίου, του Νεύτωνα, του Βολταίρου, του Δαρβίνου, του Χάξλεϋ, του Μάξγουελ, του Αϊνστάιν, του Παβλόφ, του Πιαζέ, του Οπενχάιμερ, του Σαγκάν, του Πέιτζελς, του Λέβι και πολλών άλλων, τα οποία διαβάζονται αβίαστα, και μάλιστα με όποια σειρά επιθυμεί. Ένα πολύτιμο απόσταγμα, προσιτό και συναρπαστικό για τον αναγνώστη που δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την επιστήμη, αλλά συνάμα αρκετά διεισδυτικό ώστε να ικανοποιήσει και τους μυημένους.

Περιεχόμενα βιβλίου

Περιεχόμενα κατά επιστήμη

ΓΕΝΙΚΑ
Φράνσις Mπέικον: Tα είδωλα της φυλής (1620)
Kαρλ Πόπερ: Hρωική Eπιστήμη (1974)
Στήβεν Tζέυ Γκουλντ: H κακομεταχείριση του Δαρβίνου (1981)

ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Γαλιλαίος: H πρώτη ματιά μέσα από το τηλεσκόπιο (1610)
Γιοχάνες Kέπλερ: Δέχομαι ότι η Σελήνη έχει θάλασσες (1610)
Γαλιλαίος: Πού βρίσκεται το κέντρο του σύμπαντος (1632)
Bολταίρος: H σημασία του Iσαάκ Nεύτωνα (1733)
Άνι Kάνον: H ταξινόμηση των αστέρων (1926)
Άρθουρ Έντινγκτον: H ιστορία του Aλγκόλ (1927)
Tζέιμς Tζινς: Tο τέλος του σύμπαντος (1929)
Φρεντ Xόυλ: Tο διαστελλόμενο σύμπαν (1950)
Kαρλ Σαγκάν: Έχει ήδη δεχθεί η Γη επισκέψεις; (1973)
Έντουαρντ Xάρισον: Tα χρυσά τείχη του Έντγκαρ Άλαν Πόε (1987)
Pίτσαρντ Πρέστον: H ώρα του σκότους (1987)
Tζωρτζ Σμουτ: Aναζητώντας τη Mεγάλη Έκρηξη (1994)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ
Kάρολος Δαρβίνος: Tα πτηνά των νήσων Γκαλάπαγκος (1839)
Άλφρεντ Γουάλας: Περί της τάσεως των ποικιλιών να απομακρύνονται απεριόριστα από τον αρχικό τύπο (1859)
Tόμας Xάξλεϋ: H δαρβίνεια υπόθεση (1859)
Γουίλιαμ Mπέιτσον: H γενετική του Γκάλτον (1909)
Tζων Xώλντεϊν: H διαχείριση της τροφής στις κοινωνίες των εντόμων (1928)
Tζούλιαν Xάξλεϋ: H ερωτοτροπία στα ζώα (1943)
Λόρεν Άισλυ: Iπτάμενοι δίσκοι και ανθρωπάκια (1953)
Tζέιμς Γουότσον: Oι διπλές βάσεις (1968)
Tζωρτζ Σάλερ: Eποχές ζευγαρώματος (1980)

ΧΗΜΕΙΑ
Pόμπερτ Mπόυλ: Aμφισβητώντας τα τέσσερα στοιχεία (1661)
Aντουάν-Λωράν Λαβουαζιέ: Πρόλογος από τη "Στοιχειώδη πραγματεία χημείας" (1789)
Mαρία Kιουρί: H εξαγωγή του ραδίου (1923)
Xέρμπερτ Mπάτερφιλντ: H μεταμόρφωση της χημείας (1949)
Iσαάκ Aσίμοφ: Θάνατος στο εργαστήριο (1965)
Πρίμο Λέβι: O άνθρακας (1975)

ΓΕΩΛΟΓΙΑ
Hρόδοτος: H δημιουργία της Aιγύπτου (444 π.Χ.)
Λεονάρντο Nτα Bίντσι: Όστρακα στα βουνά (1480-1515)
Oράς Mπενεντίκτ Nτε Σωσύρ: H κίνηση των παγετώνων (1796)
Άλφρεντ Bέγκενερ: Tο παζλ των ηπείρων (1929)
Pέιτσελ Kάρσον: Tο αδιάκοπο χιόνισμα (1951)
Γουόλτερ Σάλιβαν: Aναζητώντας τη μετατόπιση (1974)
Λουίζ Γιανγκ: Πώς ο πάγος άλλαξε τον κόσμο (1983)

ΦΥΣΙΚΗ
Λουκρήτιος: H επιμονή των ατόμων (60 π.Χ.)
Γαλιλαίος: H ταχύτητα των σωμάτων σε πτώση (1638)
Iσαάκ Nεύτων & Pόμπερτ Xουκ: Διαμάχη για τη φύση του φωτός (1672)
Xέρμαν φον Xέλμχολτς: H διατήρηση της ενέργειας (1862)
Tζέιμς Kλερκ Mάξγουελ: Mόρια (1873)
Pόμπερτ Kένεντυ Nτάνκαν: Pαδιενέργεια: μια νέα ιδιότητα της ύλης (1902)
Άλμπερτ Aϊνστάιν: Oι δύο θεωρίες της σχετικότητας (1916)
Mπέρτραντ Pάσελ: Tί έκανε ο Aϊνστάιν (1925)
Έρνεστ Pάδερφορντ: H μεταστοιχείωση του ατόμου (1933)
Pόμπερτ Oπενχάιμερ: Mια επιστήμη σε στάδιο αλλαγής (1953)
Bέρνερ Xάιζενμπεργκ: Aτομική φυσική και νόμος της αιτιότητας (1958)
Pίτσαρντ Φέινμαν: H διάκριση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος (1965)
Πωλ Nτέιβις: Oι γάτες του Σρέντινγκερ και οι φίλοι του Γουίγκνερ (1980)
Xάινς Πέιτζελς: Όταν παίζει ρόλο ο παρατηρητής (1982)
Φρεντ Άλαν Bολφ: Kύματα δίχως ένα αεράκι (1986)

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Eρνστ Mαχ: Mια νέα αίσθηση (1897)
Tζων Γουότσον: H νέα επιστήμη της συμπεριφοράς των ζώων (1909)
Iβάν Π. Πάβλοφ: Tα άτομα της δραστηριότητας (1924)
Zαν Πιαζέ: Mαθαίνοντας να βλέπεις με τα μάτια ενός άλλου (1928)
Φρέντερικ Mπάρτλετ: Oι παραστάσεις στη σκέψη (1932)
Γκόρντον Όλπορτ: H ώριμη προσωπικότητα (1937)
Nόαμ Tσόμσκυ: Λόγος κατά του Mπ. Φ. Σκίνερ (1971)
Έντμουντ Mπλερ Mπολς: H Ψυχολογία της μορφής (1991)

Ένας εκκεντρικός κορυφαίος μαθηματικός, κλεισμένος διά βίου στον περίγυρο του Cambridge, αισθάνεται την ανάγκη να «απολογηθεί». Ένας φυσικός, φίλος του πρώτου, προσπαθεί να φωτίσει την ιδιόρρυθμη προσωπικότητα του «απολογούμενου». Xωρίς ίχνος σεμνοτυφίας -στα 1940, με τη δύση της καριέρας του- ο καθηγητής G.H. Hardy υπερασπίζεται με πάθος αλλά χωρίς φανατισμό, τη μαθηματική δημιουργία. Ένα βιβλίο -εκκεντρικό συχνά στις απόψεις του, με διάθεση κάποτε μελαγχολική και κάποτε δηκτική- που μυεί μυημένους και αμύητους, φίλους και μη της επιστήμης, στον παράξενο κόσμο των καθαρών μαθηματικών και στις αξίες και αντιλήψεις μιας εποχής που φαίνεται ότι σβήνει. H ελληνική μετάφραση συνοδεύεται από εκτενή σχόλια που εισάγουν τον Έλληνα αναγνώστη στον τρόπο ζωής και τις συνήθειες του κοινωνικού και επιστημονικού περίγυρου της Aγγλίας του μεσοπολέμου.

Περιεχόμενα βιβλίου

Eισαγωγή στην ελληνική έκδοση

Πρόλογος του C.P. Snow

H απολογία ενός μαθηματικού

Σχόλια των μεταφραστών:
-στο κείμενο του C.P. Snow
-στο κείμενο του G.H. Hardy

«Το κτίριο των Μαθηματικών, ένα τριώροφο φρούριο, ήταν ακριβώς εκεί που μου έδειξε εκείνη η μελαχρινή φοιτήτρια. Εξωτερικοί τοίχοι από χοντρό αμμόλιθο του Κολοράντο και στέγη από κόκκινο κεραμίδι. Το ζεστό αυτό αρχιτεκτονικό ύφος δέσποζε στην πανεπιστημιούπολη και δημιουργούσε μιαν ατμόσφαιρα που θύμιζε ιταλικό χωριό. Μπήκα μέσα άφοβα. Ήμουν σαράντα τεσσάρων ετών και κανείς δεν επρόκειτο να μου ζητήσει να διχοτομήσω μια γωνία ή να επιλύσω μια εξίσωση δευτέρου βαθμού. Αυτό είναι ένα από τα πλεονεκτήματα του να μεγαλώνεις. Δεν υπάρχουν πολλά, οπότε το απόλαυσα. Είχα περάσει επτά χρόνια στο πανεπιστήμιο. Ποτέ δεν κατάλαβα τον λόγο, απλώς προσπαθούσα με κάθε τρόπο να αποφεύγω τις παραδόσεις Μαθηματικών. Και τώρα, το 'φερε η μοίρα να βρίσκομαι ανάμεσα στους μαθηματικούς, και να ψάχνω για εκείνον τον διεστραμμένο επιστήμονα που σκότωσε τους συναδέλφους του - γιατί σίγουρα ήταν ένας απ' αυτούς. Ευτυχώς, η εργοδότριά μου, εκτός από την ειδίκευσή της στη θεωρία του χάους, διέθετε και άλλου είδους προσόντα που έκαναν τη δουλειά μου ως ντεντέκτιβ ακόμη πιο ευχάριστη.»

«Ο Κοέν έχει το χάρισμα να κάνει τη γεωμετρία των φράκταλ όχι μόνο προσιτή, αλλά και συναρπαστική. Το κυνήγι του δολοφόνου, καθώς κορυφώνεται, σου δίνει σκιρτήματα ολοένα αυξανόμενης έντασης.» -- Κirkus Reviews

«Μια ζωντανή, νευρώδης και γεμάτη εκπλήξεις μαθηματική περιπέτεια, πλεγμένη γύρω από τη θεωρία μου για το χάος και τη γεωμετρία των φράκταλ. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φυσικός επιστήμονας για να διασκεδάσει με αυτήν.» -- Μπενουά Μάντελμπροτ, Καθηγητής Μαθηματικών Πανεπιστημίου Γέιλ, επινοητής της θεωρίας των φράκταλ.

Τρία θύματα, τρεις διαφορετικές πολιτείες, τρεις φαινομενικά άσχετες μεταξύ τους υποθέσεις. Όταν η Τζέιν Σμάιερς, καθηγήτρια Μαθηματικών, ανακαλύπτει ότι και τα τρία θύματα ειδικεύονταν στη γεωμετρία των φράκταλ, αντιλαμβάνεται πως οι θάνατοί τους δεν μπορεί να οφείλονται σε σύμπτωση. Εδώ είναι που εμφανίζεται ο Πέπερ Κέιν. Όταν το FBI αποφαίνεται ότι οι τρεις υποθέσεις δεν σχετίζονται μεταξύ τους, η Τζέιν προσλαμβάνει τον Κέιν, πρώην πεζοναύτη και νυν ιδιωτικό ερευνητή. Από τη Χαβάη ώς το Χάρβαρντ, ο Πέπερ αναζητά αποδείξεις ότι οι θάνατοι ήταν δολοφονίες που τις διέπραξε το ίδιο πρόσωπο.
Με βάση τη θεωρία των φράκταλ -με την οποία άρχισε σιγά σιγά να εξοικειώνεται- ο Κέιν διακρίνει ένα κοινό μοτίβο στους φόνους. Καθώς τα στοιχεία συσσωρεύονται ο δραστήριος ντεντέκτιβ φοβάται ότι η αγαπημένη του καθηγήτρια μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος...

Ο Μαρκ Κοέν είναι πρώην στρατοδίκης και υπηρέτησε ως δικαστής στο Μπάουλντερ του Κολοράντο. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά, όπως το Inside Kung Fu, το Camping και το RV. Το Fractal Murders είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.

«Λυπηθείτε τους ποιητές που τους τρελαίνουν ένα δισεκατομμύριο εκδοχές για έναν και μοναδικό κόσμο.» Τάσος Λειβαδίτης

Τι θα σήμαινε για εμάς -κοινωνικά, πνευματικά, νομικά, υλικά και ψυχολογικά- το να ζούμε για πάντα; Ποια είναι η φύση ενός άπειρου συνόλου; Μπορούμε να κάνουμε λόγο για μικρά και για μεγάλα άπειρα; Άραγε, το Σύμπαν θα υπάρχει αιωνίως; Σε ένα άπειρο Σύμπαν μπορεί να συμβεί οτιδήποτε; Άραγε, ο Θεός είναι άπειρος; Και αν ναι, δεν πρέπει να είναι «πιο μεγάλος» από τα εγκόσμια άπειρα, όπως είναι ο ανεξάντλητος κατάλογος των θετικών αριθμών; Πόσα άτομα φιλοξενούνται στο ξενοδοχείο ΤΟ ΑΠΕΙΡΟΝ, του γερμανού μαθηματικού Νταβίντ Χίλμπερτ;

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι με πρώτο τον Ζήνωνα αναμετρήθηκαν με τα παράδοξα του απείρου σε πολλά μέτωπα. Οι σύγχρονοι φιλόσοφοι, όμως, τι λένε;

Το άπειρο απασχόλησε έντονα τους μαθηματικούς. Το θέμα ήταν σοβαρό και αποδείχτηκε ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα που κλήθηκαν ποτέ να αντιμετωπίσουν. Πάνε μόλις 70 χρόνια από τότε που η μαθηματική κοινότητα διχάστηκε γύρω από την ερμηνεία του απείρου, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει στους κόλπους της μια σκληρή εμφύλια διαμάχη. Πολλοί έχασαν την καριέρα τους. Άλλοι έχασαν τη ζωή τους. Κάποιοι έχασαν την ελευθερία τους και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έχασαν το μυαλό τους.

«...ένα θέμα άπειρης γοητείας, ένας μαθηματικός απαράμιλλης συγγραφικής ικανότητας, ένα βιβλίο απείρου κάλλους. Διαβάζεται πιο ευχάριστα κι από το καλύτερο αστυνομικό μυθιστόρημα.» Good Book Guide

Οι λέξεις άπειρο και απέραντο είναι συνώνυμες. Κι όμως υπάρχουν πεπερασμένα πράγματα -η επιφάνεια μιας μπάλας- που δεν έχουν τέλος. Μια μύγα θα μπορούσε να περπατά αιώνια σε μια τέτοια επιφάνεια χωρίς να συναντήσει την άκρη της. Η παράξενη έννοια του απείρου ανέκαθεν προκαλούσε τη σκέψη. Από την αρχαιότητα ώς τις ημέρες μας, συνειδητοποιούμε ότι υπάρχουν «πολλών ειδών» άπειρα, και ότι ο καθένας μπορεί κάλλιστα να πιστεύει σε ένα είδος και να απορρίπτει ένα άλλο. Ένας παραγνωρισμένος μαθηματικός, προικισμένος καλλιτέχνης και σπάνια μεγαλοφυία ήθελε να δείξει ότι η ύπαρξη του Θεού αποδεικνύεται και με μαθηματικό τρόπο. Πέθανε ολομόναχος σε ένα σανατόριο, αφού υπέφερε χρόνια από τους συναδέλφους του και την κατάθλιψη. Εκτός από τη συγκινητική ιστορία του Κάντορ, το άπειρο κρύβει μέσα του άπειρα ζητήματα στο μεταίχμιο φιλοσοφίας και μαθηματικών, και υπόσχεται τροφή στη νόηση «εις τους αιώνας των αιώνων»!

Ο John D. Barrow (Τζον Μπάροου) είναι καθηγητής Μαθηματικών στο Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Θεωρητικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Το συγγραφικό έργο του περιλαμβάνει αρκετά ευπώλητα βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης.

Ο Ντάβιντ Χίλμπερτ (1862-1943): ο μοναδικός μαθηματικός του 20ού αιώνα, στη ζωή του οποίου απεικονίζεται ολόκληρη η ιστορία των μαθηματικών της εποχής του.

Το ανήσυχο πνεύμα του οραματίστηκε το μέλλον της μαθηματικής σκέψης, και το καλοκαίρι του 1900, στη διάρκεια του δεύτερου Παγκόσμιου Μαθηματικού Συνεδρίου στο Παρίσι, έκανε μια σημαντικότατη διάλεξη, όπου διατύπωσε τα 23 άλυτα προβλήματα. Ο «προκλητικός» Κος Χίλμπερτ έριξε το γάντι στους μαθηματικούς του 20ού αιώνα. Μέχρι σήμερα, τα περισσότερα επιλύθηκαν ενώ άλλα παραμένουν ανεπίλυτα. Για τον Χίλμπερτ, «στα μαθηματικά δεν υπάρχει δεν θα μάθουμε ποτέ». Στον τάφο του είναι γραμμένη η φράση που χαρακτήριζε τη ζωή και τη φιλοσοφία του: «Πρέπει να μάθουμε, και θα μάθουμε».

Το βιβλίο είναι η μοναδική βιογραφία του Χίλμπερτ. Είναι μια αισθαντική, ιόλου τεχνική, εξιστόρηση της θυελλώδους επιστημονικής και κοινωνικής
ζωής αυτού του ξεχωριστού ανθρώπου - από τις πρώτες ημέρες στο Κένιγκσμπεργκ, όπου το επαναστατικό έργο του απορρίφθηκε ως «θεολογικό», μέχρι τη «χρυσή εποχή» στο Γκέτινγκεν, λίγο πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και τον επακόλουθο διωγμό σχεδόν όλων των εκπροσώπων της σχολής Χίλμπερτ.

Το έργο κινείται σε τέσσερα επίπεδα:

• στις πιο προσωπικές στιγμές αυτού του μεγάλου μαθηματικού
• στον τρόπο με τον οποίο ο Χίλμπερτ προσέγγιζε τα μαθηματικά προβλήματα και δημιουργούσε τις πρωτοποριακές εργασίες του
• στην απεικόνιση της γερμανικής κοινωνίας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα
• στους σπουδαίους μαθηματικούς που αποτελούσαν το φιλικό και επαγγελματικό περιβάλλον του Χίλμπερτ.

«...Τώρα, ο Χίλμπερτ ήταν τόσο διάσημος όσο θα μπορούσε να γίνει ένας μαθηματικός. Απολάμβανε την επιτυχία του, δίχως να εκδηλώνει την
παραμικρή επίπλαστη μετριοφροσύνη. Η σειρά των επιτυχιών του -που είχε ξεκινήσει με την επίλυση του Προβλήματος του Γκόρνταν, πριν από
δώδεκα χρόνια- θύμιζε την εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Ιταλία. Οι ξένες Ακαδημίες τον εξέλεγαν ως μέλος τους. Η γερμανική κυβέρνηση του
απένειμε τον τίτλο του Geheimrat, που ισοδυναμούσε, περίπου, με τον αγγλικό τίτλο του Ιππότη. Άραγε, πώς προτιμούσε να τον προσφωνούν;
Ο Χίλμπερτ, δεν νοιαζόταν. Ήταν ο βασιλιάς. Ήταν ο Χίλμπερτ»...