Κυτταρικός θάνατος

 Ημερομηνία: Τετάρτη 27 Μάιος 2009
Συγγραφέας: Γιολάντα Κογιάννη

Εικόνα: Γιολάντα Κογιάννη
Pin It

Απόπτωση κυττάρων σε μια τομή από ήπαρ ποντικιού

Εδώ και πολλές εκατοντάδες χρόνια οι φιλόσοφοι καθώς επίσης και όλοι μας λίγο πολύ προσπαθούμε να δώσουμε κάποια ερμηνεία στο νόημα της ζωής, αλλά και του θανάτου. Η επιστήμη της ζωής, δηλαδή η Βιολογία, μας διδάσκει πως ο θάνατος είναι αναπόσπαστο κομμάτι οποιασδήποτε μορφής ζωής. Μάλιστα, το κάθε κύτταρο του σώματος μας διαθέτει μηχανισμούς που ελέγχουν και ενεργοποιουν το θάνατο ανάλογα με τις ανάγκες του περιβάλλοντος οδηγώντας τα κύτταρα στην αυτοκτονία. Η αυτοκτονία αυτή ονομάζεται απόπτωση, μια πολύ οργανωμενη διαδικασία κατά την οποία το κύτταρο διασπαται σε κομματάκια, τόσο μικρά ώστε να μπορούν να φαγωθούν από γειτονικά κύτταρα ή από επαγγελματίες του χώρου. Κύτταρα δηλαδή που η δουλειά τους είναι ακριβώς αυτή, να απομακρύνουν τα απομεινάρια νεκρών κυττάρων ώστε να μην παρεμποδίζεται η ζωή των υπολοίπων, γεγονός που ακούγεται συγκλονιστικό!

Πόσα είναι αυτά τα κύτταρα μέσα μας που αυτοκτονούν; Υπολογίζεται οτι μπορούν να είναι μεταξύ 50 δις και 70 δις κάθε ημέρα στον μέσο ενήλικο άνθρωπο, που σημαίνει πως στη διάρκεια ενός έτους αυτό ανέρχεται σε καταστροφή μάζας κυττάρων ίσων με το βάρος του σώματος ενός ατόμου.

Τα στάδια της απόπτωσης

Ωραία, και σε τι ωφελεί αυτή η αυτοκτονία; Ένα παράδειγμα είναι η καταστροφή ανεπιθύμητων κυττάρων ή κυττάρων που αποτελούν απειλή για την ακεραιότητα του οργανισμού, όπως είναι τα καρκινικά κύτταρα ή τα μολυσμενα από μικρόβια. Η αυτοκτονία των κυττάρων είναι επίσης απαραίτητη για την ανάπτυξη του οργανισμού ώστε να αποκτήσουν τα όργανα μας και τα άκρα μας το κατάλληλο σχήμα. Στα πρώτα στάδια της κύησης, τα άκρα μας, λίγο πολύ μοιάζουν με αυτά της πάπιας. Με άλλα λόγια τα δάχτυλα μας είναι ενωμένα μεταξύ τους με μια μεμβράνη η οποία εξαφανίζεται δίνοντας τη θέση της στο λειτουργικό ανθρώπινο χερι καθως τα κύτταρα μεταξύ των δακτύλων οδηγούνται στο θάνατο. Θυσιάζονται με άλλα λόγια για το ευρύτερο καλό του οργανισμού, για να δώσουμε και έναν ηρωικό τόνο στην αυτοθυσία αυτή. 

Εκτός από την ανάπτυξη, ο προγραμματισμένος θάνατος είναι απαραίτητος για την καλή λειτουργία των οργάνων μας, τα οποία πρέπει να έχουν σταθερό αριθμό κυττάρων. Ετσι, τα παλαιότερα κύτταρα πεθαίνουν για να κάνουν χώρο στα νέα κύτταρα που γεννιούνται καθημερινά συντηρώντας την ισορροπία μεταξύ γεννήσων και θανάτων στα όργανα μας.

Η αυτοκτονία των δισεκατομμυρίων κυττάρων καθημερινά πρέπει να παρακολουθείται πολύ στενά από ελεγκτικούς μηχανισμούς στα κύτταρα, γιατί όταν η ισορροπία μεταξύ γεννήσεων και θανάτων των κυττάρων μεταβάλλεται προκαλούνται ασθένειες. Για παράδειγμα ασθένειες όπως ο καρκίνος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο ερυθυματώδης λύκος προκύπτουν λόγω αποτυχίας των κυττάρων να πεθάνουν. Αντίθετα, σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, το AIDS, τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά παρατηρούμε εκτεταμένο κυτταρικό θάνατο.

Είναι αναμενόμενο να μας απασχολεί ποιά κύτταρα πεθαίνουν πότε, γιατί και πόσο ακριβώς για να βρεθούν τα φάρμακα που ωθούν ή εμποδίζουν το θάνατο αυτό. Συνειδητοποιούμε λοιπόν οτι όντως ο θάνατος και η ζωή αποτελούν τις δυο όψεις του ιδίου νομίσματος και ενδεχομένως απαντήσεις για το τι είναι ο θάνατος, σε τι ωφελεί και πόσο αρρηκτα συνδεδεμένος είναι με τη ζωή να βρίσκονται μέσα μας και να δοθούν τελικά από τους βιολόγους.