openscience

Επιστήμονες εντόπισαν ένα σύνολο 10 πρωτεϊνών στο αίμα, το οποίο μπορεί να προβλέψει την εμφάνιση της νόσου του Alzheimer, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη ενός τεστ αίματος για τη νόσο. Η μελέτη, η οποία καθοδηγείται από το Kings College του Λονδίνου και την εταιρεία πρωτεομικής στο Ηνωμένο Βασίλειο με την επωνυμία Proteome Sciences plc, εξέτασε πάνω από 1.000 άτομα και είναι η μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα.

Δεν υπάρχουν επί του παρόντος αποτελεσματικές μακροχρόνιες φαρμακευτικές αγωγές για το Alzheimer και πιστεύεται ότι πολλές νέες κλινικές δοκιμές αποτυγχάνουν, επειδή τα φάρμακα χορηγούνται πολύ αργά στην εξέλιξη της νόσου. Έτσι, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για κλινικές δοκιμές μια εξέταση αίματος για τον εντοπισμό ασθενών στα αρχικά στάδια της απώλειας μνήμης, με σκοπό την εύρεση φαρμάκων που θα σταματούν την εξέλιξη της νόσου.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Alzheimer's & Dementia: The Journal of the Alzheimer's Association", είναι το αποτέλεσμα μιας διεθνούς συνεργασίας υπό την ηγεσία του King’s College του Λονδίνου και της Proteome Sciences plc, που χρηματοδοτείται από την έρευνα της νόσου του Alzheimer στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας του Ηνωμένου Βασιλείου, το Εθνικό Ινστιτούτο για την Έρευνα Υγείας (NIHR), το κέντρο Βιοϊατρικής Έρευνας Maudsley και την Proteome Sciences.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στοιχεία από τρεις διεθνείς μελέτες. Δείγματα αίματος από ένα σύνολο 1.148 ατόμων (εκ των οποίων οι 476 με νόσο του Alzheimer, οι 220 με "ήπια γνωστική αναπηρία" και οι υπόλοιποι 452 ηλικιωμένοι χωρίς άνοια) αναλύθηκαν για 26 πρωτεΐνες που είχε δειχθεί στο παρελθόν ότι σχετίζονται με τη νόσο του Alzheimer. Μια υπο-ομάδα 476 ατόμων προερχόμενα από όλες τις ομάδες, έκανε επίσης και μια μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.

Οι ερευνητές εντόπισαν ότι οι 16 από αυτές τις 26 πρωτεΐνες συνδέονται στενά με τη συρρίκνωση του εγκεφάλου είτε στην ήπια γνωστική αναπηρία είτε στο Alzheimer. Στη συνέχεια πραγματοποίησαν μια δεύτερη σειρά δοκιμών προκειμένου να διαπιστωθεί ποιες από αυτές τις πρωτεΐνες θα μπορούσαν να προβλέψουν την εξέλιξη από την ήπια γνωστική αναπηρία στη νόσο του Alzheimer. Εντόπισαν ένα συνδυασμό από 10 πρωτεΐνες που παρουσιάζει την ικανότητα πρόβλεψης του αν άτομα με ήπια γνωστική αναπηρία θα αναπτύξουν τη νόσο του Alzheimer μέσα σε ένα χρόνο, με ακρίβεια 87 %.

Ο δρ. Abdul Hye, επικεφαλής συντάκτης της μελέτης από το Ινστιτούτο Ψυχιατρικής στο King’s College του Λονδίνου, δήλωσε: "Τα προβλήματα μνήμης είναι πολύ συχνά, αλλά η πρόκληση είναι να προσδιορίσουμε ποιο είναι πιθανό να εξελιχθεί σε άνοια. Υπάρχουν χιλιάδες πρωτεΐνες στο αίμα και η μελέτη αυτή είναι το αποκορύφωμα του έργου πολλών ετών για τον εντοπισμό εκείνων που σχετίζονται κλινικά. Έχουμε πλέον ένα σύνολο 10 πρωτεϊνών που μπορεί να προβλέψει με υψηλό επίπεδο ακρίβειας, αν κάποιος με πρώιμα συμπτώματα απώλειας μνήμης ή ήπια γνωστική αναπηρία, θα αναπτύξει τη νόσο του Alzheimer μέσα σε ένα χρόνο".

Ο καθηγητής Simon Lovestone, μέλος της συγγραφικής ομάδας της μελέτης από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος ήταν επικεφαλής του έργου όσο ήταν στο King's, σημείωσε: "Η νόσος του Alzheimer αρχίζει να επηρεάζει τον εγκέφαλο πολλά χρόνια προτού οι ασθενείς διαγνωσθούν με αυτήν. Πολλές από τις δοκιμές φαρμάκων αποτυγχάνουν, επειδή ο εγκέφαλος των ασθενών έχει ήδη πληγεί πολύ σοβαρά, όταν πλέον λαμβάνουν τα φάρμακα. Μια απλή εξέταση αίματος θα μπορούσε να μας βοηθήσει να εντοπίζουμε τους ασθενείς σε πολύ πρώιμο στάδιο, ώστε να συμμετέχουν σε νέες δοκιμές, με την ελπίδα να αναπτύξουμε θεραπείες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την εξέλιξη της νόσου. Το επόμενο βήμα θα είναι να επικυρωθούν τα συμπεράσματά μας σε περαιτέρω σύνολα δειγμάτων, για να δούμε αν μπορούμε να βελτιώσουμε την ακρίβεια, να μειώσουμε τον κίνδυνο λανθασμένης διάγνωσης και να αναπτύξουμε ένα αξιόπιστο τεστ, κατάλληλο για χρήση από τους γιατρούς".

Ο δρ. Eric Karran, Διευθυντής Ερευνών στην 'Ερευνα για το Alzheimer στο Ηνωμένο Βασίλειο, το κορυφαίο ερευνητικό φιλανθρωπικό ίδρυμα του Ηνωμένου Βασιλείου για την άνοια, δήλωσε: "Δεδομένου ότι η έναρξη της νόσου του Alzheimer είναι συχνά αργή και αθόρυβη, μια εξέταση αίματος για τον εντοπισμό όσων διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου σε πρώιμο στάδιο, θα έχει πραγματική αξία. Η ανίχνευση των πρώτων σημαδιών της νόσου θα μπορούσε να βελτιώσει τις κλινικές δοκιμές για νέες θεραπείες και να βοηθήσει αυτούς που ήδη ανησυχούν για τη μνήμη τους, ωστόσο δεν είμαστε σήμερα σε θέση να χρησιμοποιήσουμε μια τέτοια δοκιμή για τον έλεγχο του γενικού πληθυσμού".

"Με τη γήρανση του πληθυσμού και την ηλικία ως το μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Alzheimer, περιμένουμε αύξηση του αριθμού των ατόμων που θα επηρεαστούν κατά τα επόμενα έτη. Είναι σημαντικό να αναπτύξουμε νέους τρόπους για να επέμβουμε στα πρώτα στάδια της νόσου, ώστε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να διατηρήσουν την ποιότητα της ζωής τους για όσο το δυνατόν περισσότερο", πρόσθεσε ο κ. Karran.

Ο δρ. Ian Pike, μέλος της συγγραφικής ομάδας της μελέτης από την εταιρεία Proteome Sciences, ανέφερε: "Με τη σύνδεση της καλύτερης ακαδημαϊκής και εμπορικής έρευνας της Βρετανίας, αυτή η μελέτη ορόσημο για τη νόσο του Alzheimer είναι μια σημαντική πρόοδος στην ανάπτυξη ενός απλού τεστ αίματος για τον εντοπισμό της νόσου προτού εμφανιστούν τα κλινικά συμπτώματα. Αυτό είναι το παράθυρο που θα προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία για επιτυχή θεραπεία. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι μια εξέταση αίματος θα είναι πολύ πιο εύκολη και λιγότερο δαπανηρή από τη χρήση απεικόνισης του εγκεφάλου ή εγκεφαλονωτιαίου υγρού". Και συμπλήρωσε:

"Είμαστε στη διαδικασία επιλογής των εμπορικών εταίρων για να συνδυάσουμε τους πρωτεϊνικούς βιοδείκτες σε μια εξέταση αίματος για την παγκόσμια αγορά, ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την παροχή αποτελεσματικής και έγκαιρης θεραπείας για αυτή την ασθένεια που προκαλεί αναπηρία".

Η νόσος Alzheimer είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπολογίζεται ότι 135 εκατομμύρια άνθρωποι θα πάσχουν από άνοια μέχρι το 2050. Το 2010, το ετήσιο συνολικό κόστος της άνοιας εκτιμήθηκε στα 604 δις δολλάρια. Η ήπια γνωστική αναπηρία περιλαμβάνει προβλήματα μνήμης από ημέρα σε ημέρα, γλώσσας και προσοχής, και μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι της άνοιας ή ένα σύμπτωμα του στρες ή άγχους. Περίπου το 10% των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με ήπια γνωστική αναπηρία, αναπτύσσουν άνοια μέσα σε ένα χρόνο, αλλά εκτός από τις περιοδικές αξιολογήσεις μέτρησης της εξασθένησης της μνήμης, δεν υπάρχει επί του παρόντος ακριβής τρόπος να προβλέψουμε ποιος θα αναπτύξει άνοια και ποιος όχι.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι οι τομογραφίες εκπομπής ποζιτρονίων εγκεφάλου PET και το πλάσμα στο οσφυϊκό υγρό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη της έναρξης της άνοιας από την ήπια γνωστική αναπηρία. Ωστόσο, η απεικόνιση PET είναι πολύ ακριβή και η οσφυϊκή παρακέντηση συνιστά επεμβατική διαδικασία.