openscience

Εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν χρόνια φαγούρα σε κάποια στιγμή της ζωής τους, σαν αποτέλεσμα διάφορων προβλημάτων, από έκζεμα μέχρι νεφρική ανεπάρκεια ή καρκίνο. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών, με το σώμα μας να έχει – φαινομενικά – ένα μηχανισμό αντιμετώπισης με το ξύσιμο της περιοχής που εμφανίζει το πρόβλημα. Όταν όμως ο προσωρινός μικρο-πόνος που προκαλεί το ξύσιμο περάσει, η φαγούρα επανέρχεται δριμύτερη, επιδεινώνοντας την ανάγκη για ακόμα πιο δυνατό ξύσιμο, επιφέροντας έτσι φθορά στο δέρμα.

Σύμφωνα με τον Zhou-Feng Chen από την Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Washington στο St Louis, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να ξύνονται μέχρι να ματώσουν – η εργασία του Chen με τα ποντίκια δείχνει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται σε παρεμβολές ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα. Γνωρίζουμε ότι η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που βοηθά στον έλεγχο του πόνου και ότι ο πόνος από το ξύσιμο μπορεί να μας ηρεμήσει από τη φαγούρα. Διερευνώντας το ρόλο της σεροτονίνης στην αίσθηση της φαγούρας, ο Chen και η ομάδα του επέφεραν μεταλλάξεις σε ποντίκια στο εργαστήριο, ώστε αυτά να μην παράγουν σεροτονίνη. Σε φυσιολογικές συνθήκες, η παροχή μέσω ένεσης χημικών ουσιών στα ποντίκια αυτά θα είχε σαν αποτέλεσμα να αρχίσουν να ξύνονται, αλλά στα γενετικά τροποποιημένα ποντίκια δεν παρατηρήθηκε κάτι τέτοιο. Παρόμοια αντίδραση παρατηρήθηκε και σε φυσιολογικά ποντίκια στα οποία είχε χορηγηθεί αναστολέας έκκρισης σεροτονίνης, δείχνοντας ότι η τάση για ξύσιμο ξεκινά όταν η σεροτονίνη φτάνει στο ερεθισμένο σημείο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό το αποτέλεσμα εξηγεί γιατί οι άνθρωποι ξύνονται μέχρι του σημείου να ματώσουν: ο πόνος από το ξύσιμο υπερκαλύπτει τη φαγούρα, αλλά επειδή η σεροτονίνη ελέγχει τον πόνο, πρέπει να ξυθούν πιο δυνατά ώστε να πονέσουν αρκετά και να μη νιώθουν τη φαγούρα. Σε αυτόν τον κύκλο που δημιουργείται, ο εγκέφαλος προσπαθεί να ρυθμίσει την αίσθηση του πόνου κι έτσι εκκρίνει ολοένα και περισσότερη σεροτονίνη.

Σε παλαιότερη εργασία τους, ο Chen και οι συνεργάτες του είχαν ανακαλύψει ότι εξειδικευμένοι νευρώνες του εγκεφάλου κάνουν την αίσθηση της φαγούρας δυνατότερη. Τώρα φαίνεται ότι η σεροτονίνη, καθ’ οδόν προς το σημείο που αισθανόμαστε τη φαγούρα, μπερδεύει τους GRPR νευρώνες, όπως και τους νευρώνες που ευθύνονται για τον έλεγχο του πόνου. Αυτό σημαίνει ότι όταν ξυνόμαστε, η πρόσθετη σεροτονίνη που εκκρίνεται για να ελέγξει τον πόνο, παράλληλα εντείνει και την αίσθηση της φαγούρας. Σύμφωνα με τον Chen, είναι πιθανό να μπορεί να αναπτυχθεί κάποια θεραπεία στη χρόνια φαγούρα, μπλοκάροντας τους υποδοχείς μέσω των οποίων η σεροτονίνη ενεργοποιεί τους νευρώνες GRPR, αν και το πρόβλημα αυτό, σύμφωνα με τον Gil Yosipovitch από το Πανεπιστήμιο Temple, εμπλέκει περισσότερους από έναν υποδοχείς κι έτσι η διαδρομή από το εργαστήριο και τα πειράματα με ποντίκια μέχρι μια θεραπεία είναι μεγάλη.