openscience

Η Λούσυ κοιμάται βαθιά, μετά από ακόμα μια κουραστική μέρα αναζήτησης τροφής και κυνηγιού. Mε το πρώτο ταρακούνημα της γης, πετάγεται έξω από τη σπηλιά της και γλιτώνει τη ζωή της από το σεισμό που ακολουθεί. Έτσι, η Λούσυ καταφέρνει για μια ακόμη φορά να επιβιώσει, να φτάσει σε αναπαραγωγική ηλικία και να δώσει απογόνους (ναι ναι, αγαπητέ αναγνώστη, η Λούσυ, η αυστραλοπίθηκος πρόγονός μας,  η προ^ν- γιαγιά μας!).

Τι ήταν όμως αυτό που βοήθησε τη Λούσυ να γλιτώσει από το μεγάλο κίνδυνο που αντιμετώπισε; Η απάντηση είναι ο συναισθηματικός της εγκέφαλος, στον οποίο δεσπόζει η αμυγδαλή. Η αμυγδαλή είναι ένα σύμπλεγμα νευρώνων σε σχήμα αμυγδάλου, το οποίο οδηγεί στην απελευθέρωση ορμονών, όπως η κορτικοτροπίνη και νευροδιαβιβαστών, όπως η νορεπινεφρίνη. Οι ουσίες αυτές πυροδοτούν την αντίδραση μάχης ή φυγής, δηλαδή την εγρήγορση του ατόμου. Ο συναισθηματικός, δηλαδή, εγκέφαλος της Λούσυ της προσέδωσε ένα τεράστιο εξελικτικό πλεονέκτημα που μεταβιβάστηκε στους απογόνους της (ναι ναι, και σε σένα, αγαπητέ αναγνώστη!).

Ωστόσο, στον εγκέφαλο του σημερινού Homo sapiens sapiens δεσπόζει ακόμη ένα κέντρο, το κέντρο της λογικής, ή αλλιώς ο νεοφλοιός, ο οποίος συγκριτικά με τον υπόλοιπο εγκέγαλο, είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι σε κάθε άλλο είδος. Στο νεοφλοιό εκκρίνεται ο νευροδιαβιβαστής ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη επιτρέπει στον εγκέφαλο να αξιολογήσει την κατάσταση πριν πυροδοτηθεί η αντίδραση για δράση, και με τη βοήθεια πληροφοριών που αντλεί από τα κέντρα μάθησης και μνήμης, να πάρει μια απόφαση βασισμένη στη λογική.

Τι συμβαίνει δηλαδή; Τα ερεθίσματα από τα αισθητήρια όργανα, όπως τα μάτια, η μύτη και τα αυτιά, περνάνε πρώτα στο νεοφλοιό –όπου επεξεργάζονται με βάση τη λογική- και στη συνέχεια ο νεοφλοιός τα μεταβιβάζει προς την αμυδγαλή, η οποία ακαριαία πυροδοτεί την αντίδραση που το άτομο θα εκδηλώσει. Αφού λοιπόν η αρχική επεξεργασία γίνεται από το νεοφλοιό, θα περίμενε κανείς πως όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι θα δρούσανε πάντα με βάση τη λογική. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι πάντοτε έτσι.

Κλασικές αντιδράσεις αυστραλοπίθηκου! Υπάρχει, βλέπετε, ως κληρονομιά της Λούσυ, μια μικρή νευρική παράκαμψη στον εγκέφαλό μας: μερικά από τα ερεθίσματα που λαμβάνονται από τα αισθητήρια όργανα μπορούν να μεταβούν μέσω ενός συντομότερου μονοπατιού νευρώνων κατευθείαν στην αμυγδαλή – το κέντρο των συναισθημάτων- χωρίς να περάσουν πρώτα από το νεοφλοιό- το κέντρο της λογικής. Έτσι, η αμυγδαλή μέσα σε 12 χιλιοστά του δευτερολέπτου ενεργοποιείται και πυροδοτεί μια συμπεριφορά βασισμένη αποκλειστικά στο συναίσθημα, ενώ ο νεοφλοιός, δεν έχει προλάβει να πάρει είδηση τι ακριβώς συμβαίνει, ώστε να καταλήξει σε μια λογική απόφαση.