openscience

Ποια ήταν η πρώτη ήπειρος που κατοικήθηκε από το σύγχρονο άνθρωπο; Πότε κατοικήθηκε η Ευρώπη, η Ασία ή η Αμερική; Είναι οι σύγχρονοι Καλάς του Πακιστάν πράγματι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως οι ίδιοι ισχυρίζονται; Επιστημονική απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα μπορεί να υπάρξει μέσα από τη μελέτη του γενετικού μας υλικού, δηλαδή του DNA. Τι ακριβώς όμως μελετούν στο DNA οι ερευνητές και πώς μπορούν τέτοιες συναρπαστικές πληροφορίες να βρίσκονται κρυμμένες σε αυτό;

Το DNA μας λοιπόν, το οποίο καθορίζει ένα τεράστιο αριθμό σωματικών χαρακτηριστικών μας όπως π.χ. χρώμα ματιών, μπορεί εύκολα να εξαχθεί σε ένα εργαστήριο σε λίγες ώρες από το αίμα μας. Βρίσκεται στα κύτταρά μας πακεταρισμένο στα λεγόμενα ‘χρωμοσώματα' (τα οποία μπορούμε να τα φανταστούμε σα ‘ράβδους'). Σε κάθε κύτταρό μας υπάρχουν 22 ζεύγη χρωμοσωμάτων (ένα από κάθε γονιό) και δύο φυλετικά χρωμοσώματα τα οποία καθορίζουν το φύλο μας, τα ΧΧ στη γυναίκα και τα ΧΥ στον άνδρα.
Όλα τα ζευγάρια χρωμοσωμάτων αναμειγνύονται, πριν μεταφερθούν στον απόγονο ενός ζευγαριού. Το μοναδικό όμως χρωμόσωμα το οποίο δεν έχει ταίρι και δεν αναμιγνύεται ή πιο σωστά δεν ανασυνδυάζεται, είναι το φυλετικό χρωμόσωμα Υ των ανδρών το οποίο μεταφέρεται σχεδόν ανέπαφο από πατέρα σε γιό, από γιό σε εγγονό κλπ κλπ. Το Υ χρωμόσωμα επομένως είναι σα μια αόρατη κλωστή που ενώνει τους σημερινούς άνδρες με τους προγόνους τους.

Με την πάροδο των χρόνων, δημιουργούνται μικρές γενετικές αλλαγές στο DNA του Υ χρωμοσώματος οι οποίες λέγονται μεταλλάξεις και μεταφέρονται από πατέρα σε γιό. Εάν λοιπόν για παράδειγμα δημιουργηθεί στο Υ χρωμόσωμα του πατέρα μου μια μετάλλαξη τότε θα την έχει και το δικό μου Υ χρωμόσωμα. Ας την ονομάσουμε ως ‘κίτρινη μετάλλαξη'. Ας υποθέσουμε ότι μεταναστεύω σε ένα χωριό στη Βόρεια Ασία. Ο γιος μου αλλά και όλοι οι αρσενικοί απόγονοί του, θα φέρουν στο Υ χρωμόσωμά τους αυτή την ‘κίτρινη' μετάλλαξη. Αυτή η κίτρινη μετάλλαξη λοιπόν αποκαλύπτει στο γενετιστή πως οι άντρες του χωριού της Βόρειας Ασίας κάποτε προήλθαν από την Αθήνα. Επίσης, στατιστικοί αναλυτές με ηλεκτρονικούς υπολογιστές μπορούν να μετρήσουν το ρυθμό με τον οποίο συσσωρεύονται αυτές οι μεταλλάξεις σε έναν πληθυσμό με την πάροδο των χρόνων και να εκτιμήσουν την ηλικία του πληθυσμού αυτού.

Με αυτό τον τρόπο, μελετώντας μεταλλάξεις στο Υ χρωμόσωμα των ανδρών η ερευνητική ομάδα του Spencer Wells του National Geographic και του Chris Tyler Smith στην Οξφόρδη, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πρόγονος του σύγχρονου ανθρώπου ξεκίνησε από την Αφρική πριν από περίπου 60.000 χρόνια. Η πρώτη μεγάλη μετανάστευση από την Αφρική πραγματοποιήθηκε προς την Ινδία και την Αυστραλία πριν από περίπου 50.000 χρόνια. Οι πρώτοι άνθρωποι έφτασαν στην Ευρώπη περίπου πριν από 35.000 χρόνια και στην Αμερικανική ήπειρο μόλις το 3.000 π.Χ. περίπου.

Φανταστείτε λοιπόν την αξία μιας τέτοιας έρευνας για μια χώρα με τόσο σύνθετη ανάμειξη πληθυσμών όπως η Ελλάδα. Η έρευνα αυτή όχι μόνο θα επιβεβαιώνει ή θα αντικρούει Ιστορικά, Αρχαιολογικά και Ανθρωπολογικά στοιχεία, αλλά και θα παράγει νέα δεδομένα.